”Donker vuur”
Auteur: Lynn Austin; vert. P. J. de Gier
Uitgeverij: Voorhoeve, Kampen, 2004
ISBN 90 297 1749 1
Pagina’s: 488
Prijs: € 19,50. ”Donker vuur” is de tegenstrijdige en toepasselijke titel van het vervolg op Lynn Austins roman ”Bevrijdend licht”. Tegenstrijdig, omdat vuur nu eenmaal niet donker kan zijn. Toepasselijk, omdat het dat in dit boek toch is. Het verhaal speelt zich af tijdens de Amerikaanse burgeroorlog, en in alle geweer- en granaatvuur dat losbarst tussen landgenoten zijn weinig lichtpuntjes te ontdekken.

De slavernij moet worden afgeschaft, vinden de noordelijke staten van Amerika. Het zuiden denkt daar anders over. Het leidt in 1861 tot een burgeroorlog. Terwijl Caroline Fletcher in ”Bevrijdend licht” klem zit tussen twee partijen, kiest de rijke Julia Hoffman in ”Donker vuur” ervoor te gaan bewijzen dat ze niet zo „oppervlakkig, verwend en ondraaglijk zelfzuchtig” is als Nathaniel Greene denkt.

Ze meldt zich aan als verpleegster bij dokter James McGrath. Hij is grof en onvriendelijk en verzoekt haar rechtsomkeert te maken. Maar Julia houdt vol. Later, als zij en McGrath midden in de nacht naar de lucht staan te kijken en daar het noorderlicht zien, zegt McGrath: „God gaf de Israëlieten ’s nachts een vuurkolom (…) om ze voor wanhoop te behoeden. Vannacht heeft Hij ons dit gegeven.” Achter hen ligt dan een middag op het slagveld waarbij ze gewonden moesten verzorgen, kogels verwijderen en benen en armen amputeren.

Op het moment dat McGrath de vuurkolom noemt -en daarmee de tegenhanger van het „donker vuur”- heeft Julia al heel wat meer inzicht in de arts met wie ze nauw samenwerkt gekregen. McGrath is niet de belangrijkste persoon in het boek, maar wel een van de interessantste. Hij wordt als bijfiguur opgevoerd, maar langzamerhand merk je als lezer dat je meer van hem en zijn geheimen wil weten. Zijn geschiedenis loopt als een rode draad door het verhaal heen, stukje bij beetje worden mysteries ontrafeld. Dat gebeurt op een mooie en subtiele manier. Uiteindelijk blijkt niets te zijn wat het leek.

Terwijl Julia leert hoe ze schotwonden kan verzorgen, kan Phoebe Bigelow haast niet wachten tot ze haar schietkunst in praktijk kan brengen. Phoebes verhaal loopt parallel met dat van Julia en op een gegeven moment kruisen hun levens elkaar. „Phoebe Bigelow was een lelijk meisje met een paardengezicht - en dat wist ze zelf ook”, zo introduceert de auteur Phoebe.

Als haar drie broers het leger in gaan, besluit Phoebe niet op de kinderen van mevrouw Haggerty te gaan passen, zoals haar was opgedragen. De korte maar levendige beschrijving van de familie Haggerty maakt haar beslissing heel begrijpelijk. Phoebe vindt dat ze maar één ding goed kan: schieten. Daarom trekt ze als soldaat Ike Bigelow de oorlog in.

De oorlog verandert iedereen, ook Phoebe. Keerpunt in haar leven is als ze gewond in Julia’s tent terechtkomt, waar ze besluit dat ze niet wil overleven. „Laat me maar sterven. Het doet er niet toe. Het zal niemand iets kunnen schelen.” Julia -Phoebe voelt zich bij haar „lelijker dan ooit”- overtuigt haar van het tegendeel door haar te wijzen op Gods liefde.

Als Phoebe vertrekt, verwoordt Julia een van de belangrijkste thema’s van het boek: de buitenkant van iemand zegt niet zo veel, uiteindelijk gaat het om het innerlijk. En om de waarde die God aan iemand hecht.

Dat is het tweede grote onderwerp: geloof in God. Zelfs de stoere McGrath geeft aan dat hij hulp nodig heeft, bij alle dood en verderf die hij om zich heen ziet. Het ligt er niet dik bovenop, maar veelzeggend is bijvoorbeeld als hij Phoebe vraagt: „Dat vers dat je voorlas… over een nieuw mens worden? Als je er ooit achter komt wat de betekenis ervan is, moet je mij dat laten weten.”

Deze thema’s en de manier waarop de hoofdpersonen -geleidelijk aan- tot inzicht komen, maken ”Donker vuur” mooi. Wat karaktertekening betreft: de ouders van Julia zijn en blijven types van een bepaalde bevolkingsgroep. Nathaniel Greene is rechtlijnig, kortzichtig en koppig, onsympathiek zelfs; waarom Julia zo lang verliefd op hem blijft, is mij niet duidelijk. Toch geeft de auteur in dit tweede deel over de Amerikaanse burgeroorlog niet alleen de gevechten, maar ook een aantal personages genuanceerd en geloofwaardig weer, en dat is positief.