De Europese Unie moet in 2010 een toonaangevende rol spelen in het digitale tijdperk, zodat groei en werkgelegenheid zijn gewaarborgd. Aan die ambitieuze doelstelling hebben de vijftien lidstaten zich twee jaar geleden in Lissabon onderling verbonden. De vorderingen met de toen uitgezette strategie verlopen echter te traag, constateerden de politieke leiders eind vorige week in alle eerlijkheid. Zij onderkennen de noodzaak om over te schakelen naar een hogere versnelling.

Na hun beraad vertrokken de delegaties uit de Catalaanse hoofdstad aan de Middellandse Zee met, zoals premier Kok het uitdrukte, „gepaste tevredenheid.” „Je krijgt nooit het onderste uit de kan, maar de voorspelling dat het project in dood tij verkeert, is niet bewaarheid geworden. Daar mogen we gelukkig mee zijn. De vaart lijkt er weer goed in te komen.” De gastheer, de Spaanse minister-president Aznar, en voorzitter Prodi van de Europese Commissie toonden zich eveneens content met de resultaten van het tweedaagse overleg.

Die zijn neergelegd in een slotdocument dat twintig pagina’s telt. De verklaring staat vol met wensen, plannen, deadlines, aanbevelingen en hoe het allemaal mag heten, over een scala aan onderwerpen, van pensioenen tot kinderopvang. Zij bevat een brij van aandachtsgebieden en agendapunten voor de komende periode.

Het zijn meest afspraken van procedurele aard, bedoeld als aansporingen aan de vakministers op de verschillende terreinen om voortgang te boeken. Die zijn namelijk belast met de inhoudelijke discussies over de diverse dossiers en alle daarbij behorende details, zonder dat dus hun chefs veel concrete instructies hebben meegegeven.

In de conclusies van de vergadering in Barcelona zijn onder meer uiterste data opgenomen -in sommige gevallen werden die al eerder vastgesteld, maar bleef een akkoord binnen de beoogde termijn uit- voor beslissingen over de introductie van een energiebelasting, een gezamenlijk beheer van het luchtruim, de invoering van een gemeenschappelijk octrooi, een modernisering van de concurrentieregels, de integratie van de kapitaalmarkten en de goedkeuring van het satellietprogramma Galileo.

We sommen een aantal andere onderdelen op van het pakket. Zo moeten er in 2010 in de EU opvangmogelijkheden zijn voor 90 procent van de kleuters tussen drie jaar en de leeftijd waarop zij naar school gaan en voor 30 procent van de nog jongere kinderen. Vanaf 2007 krijgen werkloze vrouwen een basistraining om vertrouwd te raken met de computer. Langer blijven werken dan tot 65 jaar en het ontmoedigen van regelingen voor vervroegd uittreden verdienen aanbeveling. De landen worden opgeroepen ervoor te zorgen dat er in 2003 op de scholen minimaal één internetaansluiting aanwezig is per 15 leerlingen. Voor de financiële inspanningen ten behoeve van onderzoek en innovatie geldt een streefbedrag van 3 procent van het bruto binnenlands product in 2010.

Een moeizaam debat vond er op de top van afgelopen vrijdag en zaterdag plaats over de liberalisering van de energievoorziening. Frankrijk bood stevig verzet tegen het toelaten van concurrenten van elders en het daarmee opheffen van de bescherming voor de traditionele staatsmonopolies op dit gebied. Uiteindelijk rolde er een compromis uit de bus dat bepaalt dat vanaf 2004 overal in de Unie ondernemingen zelf kunnen kiezen bij welke producent zij hun benodigde elektriciteit en gas inkopen. Dan praten we over zo’n 60 procent van de totale afzet. Volgend voorjaar zal een besluit vallen over eventuele verdere ingrepen, dat wil zeggen over ook het vrijmaken van de levering aan de particuliere klanten.

Met betrekking tot de arbeidsverhoudingen dringt de politieke elite aan op forsere verschillen in beloning. Zij acht een handhaving van een evenwicht wenselijk -door iedereen naar eigen inzicht in te vullen- tussen enerzijds flexibilisering en anderzijds zekerheid. Die aspecten zijn bijvoorbeeld aan de orde bij het ontslagrecht. Belemmeringen voor werknemers om een baan te zoeken over de grens dienen te verdwijnen. Kortom, er ligt een flinke stapel huiswerk te wachten.

Over de economische ontwikkeling op korte termijn zijn de leiders optimistisch. We bevinden ons naar hun inschatting in de eerste fase van een mondiale opleving. De gezonde situatie in structureel opzicht en een herstel van het vertrouwen garanderen een verdere verbetering van de conjunctuur. „Dit vooruitzicht moet vergezeld gaan van een duidelijke verplichting tot hervormingen, teneinde het groeipotentieel te vergroten”, benadrukken zij.

In dat kader hebben de lidstaten op het hoogste niveau en volgens Aznar met veel enthousiasme hun steun herbevestigd aan het voor de lange termijn bedoelde Lissabon-proces. Wat dat waard is, moet nog blijken. Mooie woorden en prachtige plannen alleen zijn niet genoeg.

Dat beseffen de leiders ook. Zij verwijzen in hun conclusies naar de recente invoering van de eenheidsmunt. „De euro laat duidelijk zien wat de Europese Unie kan bereiken als de politieke wil aanwezig is”, menen zij. Daaraan voegen zij toe dat eenzelfde politieke wil nodig is om de op de top van Barcelona voor het eerst of opnieuw aangekondigde maatregelen te verwezenlijken.