Kortleven vertelt vanaf haar tweezitsbank, de benen opgetrokken. Her en der in de kamer zijn sporen van instrumenten te vinden: een standaard met de vioolpartituur van de ”Messiah”, een gitaar in een hoes. „Toen ik acht was, kocht ik mijn eerste instrument: een altblokfluit. Mijn moeder speelde sopraanblokfluit. Ik vond het lage geluid van de alt mooier. Op een dag vond ik 50 gulden op straat. Toen ben ik naar een Rotterdamse muziekwinkel gestapt en heb er een altblokfluit gekocht, voor 84 gulden.”

Het blaasinstrument is de opmaat naar nog meer muziekinstrumenten. Kortleven leert zichzelf orgelspelen met klavarskribo, een verticaal gelezen notenschrift. Daarna volgen gitaar en later viool. Ook gitaarspelen leert Kortleven, werkzaam als financieel projectexpert bij Woord en Daad, zichzelf aan. Dat ze voor zowel orgel als gitaar geen les neemt, had vooral een financiële reden, legt ze uit. „Thuis hadden we het niet zo breed, dus muziekles buiten de deur was geen optie. Gitaarspelen leerde ik met behulp van akkoorden, blokfluitles kreeg ik op school.”

Terugkijkend ziet Kortleven dat muziek in haar jeugd een belangrijke rol speelt. „Elke zondagavond zongen we met elkaar. Iedereen mocht een psalm opgeven, soms gingen we daarna verder in de bundel van Johannes de Heer.” Alle kinderen uit het gezin –Kortleven heeft zes broers– houden van zingen. De Leerdamse gaat naar een kinderkoor en later een meisjeskoor, de meeste van haar broers zitten enige tijd op koren.

Blessures

Als Kortleven na haar opleiding bedrijfseconomie een baant vindt en ruimer bij kas zit, grijpt ze die kans aan om vioolles te nemen. Ze wordt gestimuleerd door mensen in haar omgeving die zelf ook viool spelen. „Ik gaf aan dat ik vioolspel mooi vond, en zij zeiden: Je moet les nemen.” Vioolspelen kun je jezelf niet goed aanleren, zegt Kortleven. „Anders krijg je blessures.”

Ze volgt elf jaar vioolles. Nog steeds speelt ze regelmatig, onder meer bij de jaarlijkse scratch van de ”Messiah” van Händel in Leiden. Tijdens het oefenen voor de scratch –waarbij de ”Messiah” in één dag wordt ingestudeerd en uitgevoerd– is alleen wonen een voordeel, vindt Kortleven. „Ik durf een loopje tien keer achter elkaar te spelen, net zolang tot het goed gaat. Als er andere mensen in huis zijn, kun je elkaar in de weg zitten met spelen.”

Zeker bij zingen kan de aanwezigheid van anderen een belemmering vormen, denkt de Leerdamse. Ze kan zich herinneren dat ze vroeger wel makkelijk muziek maakte, maar niet snel zong waar haar familieleden bij waren. „Dat deed ik in mijn eentje op mijn kamer. Zingen is misschien wel de kwetsbaarste manier van muziek maken. Het is een directe lijn naar je gevoel. Als je zingt, kun je niks verbergen.”

Lied

Ze haalt uit een kast een grote stapel liedbundels tevoorschijn. Het gebeurt vaak dat ze in de kerk aan een lied moet denken, vertelt Kortleven. Dan komt ze thuis, pakt ze haar gitaar erbij en gaat ze eerst even zingen. „Ik ben niet zo goed in praten met God. Soms kan ik wat in mijn hart is beter verwoorden met muziek die een ander heeft bedacht.”

Een van haar favoriete liederen is van Johannes de Heer: ”O Here Jezus, als ik U moest derven”. „Het is een lied van verlangen, van godsvertrouwen. Maar ook een danklied om de verlossing. En een vraag of God bij je wil blijven.”

Op zulke zondagen is Kortleven blij dat ze alleen thuiskomt. „Dit is iets tussen God en mij. Ik kan mijn gitaar pakken en zo’n lied zingen, zonder dat iemand vraagt waarom ik zing of hoe de kerkdienst was.”

Maar in je eentje muziek maken heeft ook nadelen, ervaart Kortleven. Met een gitaar kan ze zich door middel van akkoorden prima begeleiden, een viool klinkt eentonig. Daar heeft ze iets op gevonden: eens in de paar weken spreekt ze af met een vrouw uit de kerk, de hervormde gemeente in Leerdam. „Zij speelt ook viool. Na een werkdag maken we dan een paar uur samen muziek.”

Hoewel ze graag liederen zingt bij haar gitaar, mist Kortleven het meerstemmig zingen. Soms doet ze dat samen met een vriendin, die ook gitaar speelt. Een cd aanzetten en een tegenstem meezingen, werkt lang niet altijd, vertelt ze. „Die tweede stem klopt vaak niet met de harmonie.”

Om haar behoefte aan het samen zingen te vervullen, doet Kortleven al bijna twintig jaar mee aan de jaarlijkse cantateprojecten van Driestar educatief. In een paar weken studeert een projectkoor van zo’n tachtig zangers –70 procent behoort tot de vaste kern– een cantate van Bach in. Ze geniet van het musiceren. „Je zet iets neer met elkaar. Het is mooi om te horen hoe de stemmen met elkaar kleuren. Als mensen met hetzelfde doel bij elkaar komen, kan het gewoon niet lelijk worden.”

„Ik heb dat nodig, muziek delen met andere mensen”, vertelt Kortleven. „Als single ben je meer op jezelf aangewezen. Dat is denk ik een van de dingen die ik er lastig aan vind. Je kunt niet altijd delen hoe het met je gaat. Ook niet als je bijvoorbeeld in een geloofscrisis zit. Je moet daarvoor altijd iemand opzoeken, even bellen. Mij helpt het om muziek met een groep te beleven. En om naar de kerk te gaan.”

Radio 4

Voor een single is de koor- en orkestwereld een plek bij uitstek om gezelschap te vinden, denkt Kortleven. Ook mensen met een partner komen vaak alleen op een koor of een orkest af, ziet ze bij het cantateproject. „Er is altijd wel iemand om een praatje mee te maken.”

Na een uitvoering kan het alleen thuiskomen haar weleens aanvliegen. „Ik stop dat gevoel vaak weg. Als ik het toelaat, kom ik thuis van een mooie avond maar zit in mijn hoofd: er is niemand om het mooie mee te delen. Dat gevoel kan mijn avond verknallen. Dat wil ik niet.” Dus focust ze in zo’n geval op wat mooi was: samen een slotkoraal zingen, de tekst, de klanken.

Een leven zonder muziek kan ze zich niet voorstellen. Ze staat dankzij een wake-uplight met radiofunctie letterlijk op met Radio 4, een zender met klassieke muziek. „Zolang ik me kan heugen, houd ik heel erg van muziek. Bij alle gevoelens die je hebt, past een stuk. En muziek kan je gevoel veranderen. Als ik me naar voel en ik speel of zing, wordt de narigheid vanzelf minder. Beethoven werd gek vanwege zijn doofheid. Dat kan ik goed begrijpen.”