Van de Pas zat half januari nog aan een speciale keukentafel. Tijdens het jaarlijkse energieontbijt van Energie Beheer Nederland. Minister Wiebes kreeg daar de eerste infographic ”Energie in cijfers 2020” overhandigd. Met enige trots laat Van de Pas het deel zien dat door Milieu Centraal was gevuld, met kaartjes en grafieken over energiegebruik van huishoudens.

Juist in die huishoudens moet het verduurzamen gebeuren, stelt Van de Pas. „Ik heb een lange loopbaan gehad in de beleidsontwikkeling, bij diverse ministeries. Beleid is belangrijk, maar vergeet de consument niet. Die moet het beleid snappen en in beweging komen.”

Juist het op gang helpen van die consument bij verduurzaming vormt voor Van de Pas de drijfveer om bij Milieu Centraal aan de slag te gaan. Haar organisatie wil eerlijke en betrouwbare informatie bieden en ook tips om direct aan de slag te gaan.

Hoe milieubewust bent u zelf?

„Ik ben geen duurzaamheidsapostel. Wel rijd ik elektrisch en ben ik kampioen afval scheiden. Ik doe mijn best. Langzaam maar zeker leef ik bewuster. Mijn werk bij Milieu Centraal draagt daaraan bij.

Niet meer vliegen vind ik een lastige. Mijn moeder woont in Spanje. Daar wil ik wel regelmatig naar toe. Een vliegvakantie naar Thailand valt bij mijn partner en mij echter in de categorie die er niet meer doorkomt. Er zijn zo veel mooie bestemmingen dichter bij huis.”

Milieu Centraal wil onafhankelijke en praktische adviezen geven aan consumenten, voorzien jullie in een behoefte?

„Zeker. Onze website milieucentraal.nl heeft jaarlijks 5 miljoen bezoekers. Dat zijn er iedere dag zo’n 15.000. Op sociale media zien we een groei van volgers. Verder gaat er geen dag voorbij of er zijn vragen van journalisten. Uit de Publieksmonitor Klimaat en Energie 2019 van Motivaction van onlangs blijkt dat zes op de tien mensen zoeken naar informatie op websites van kennisinstellingen of de rijksoverheid. Daaronder valt de site van Milieu Centraal ook. Sowieso zitten we achter veel informatie van overheidswebsites.”

Waar zoeken de mensen vooral naar?

„De website scoort goed als het gaat om vragen over zonnepanelen –hoe dan?– of isoleren – waar moet ik beginnen? Verder wordt de Afvalscheidingswijzer veel bekeken. Andere koplopers zijn de bestrijding van ongedierte, zoals het zilvervisje, de eikenprocessierups en de muis. Als het gaat om die laatste zie je een piek op het moment dat het buiten koud wordt. Milieu Centraal focust op meer dan duurzaamheidsvraagstukken.”

Zien jullie verschuivingen in zoekopdrachten?

„Bepaalde zaken blijven populair. Zoals de groente- en fruitkalender, waarmee je kunt checken wanneer je welke groente en fruit het beste kunt eten. Dat hangt bijvoorbeeld af van het land van herkomst. Zo kun je blauwe bessen die met het vliegtuig worden aangevoerd beter vermijden.

Je ziet ook verschuivingen in zoekopdrachten. Op dit moment zoeken meer mensen naar hoe ze van het aardgas af kunnen gaan dan een paar jaar geleden.”

Op welke consument richt u zich?

„Met name op welwillende consumenten, op degenen die openstaan voor verduurzaming. Deze bereidwillige middengroep in de samenleving zien we steeds groter worden. Zo’n 70 procent van de bevolking ziet in dat er wat moet gebeuren en zoekt vervolgens naar informatie.”

Wat kunt u leren van uw eigen website?

„Deze maand ging een nieuwe site van ons online: verbeterjehuis.nl. De tool op deze site heb ik zelf ook ingevuld en is heel handig. Ik kreeg praktische adviezen over hoe ik mijn huis energiezuiniger en duurzamer kan maken, hoeveel dat kost en hoeveel dat oplevert. Met de tool die nog officieel gelanceerd moet worden krijg je van begin tot eind hulp. Je begint met het invullen van gegevens over je huis en komt uiteindelijk uit bij een lijst van erkende aannemers.”

Wat verwacht u van 2020, wat zijn trends?

„Dit jaar kan weleens de doorbraak betekenen voor elektrisch rijden.”

Was 2019 dat niet al?

„Voor een deel wel. De verkoop van elektrische auto’s is ten opzichte van 2018 bijna verdubbeld naar 85.000 wagens. Verder was Tesla Model 3 vorig jaar de meest verkochte auto. Maar het echte kantelpunt moet nog komen. Dat is het moment dat de prijzen van een elektrische auto vergelijkbaar zijn met die van het broertje met uitlaat. Dat punt is niet ver weg meer. In de loop van 2020 komen er tal van nieuwe modellen op de markt. Dit jaar komt er een subsidie op de aanschaf. Verder is elektrisch rijden –los van de aanschaf– al goedkoper: qua wegenbelasting en onderhoud.”

Dan blijft over: de milieubelasting door de winning van grondstoffen voor de accu’s.

„Die discussie moeten we blijven aankaarten. Maar zelfs daar zetten bedrijven al stappen. Ook het recyclen van de batterijen blijft zich ontwikkelen. Overigens krijgen accu’s nu al een tweede leven: onder de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam liggen allemaal autobatterijen om overtollige zonnestroom op te slaan.”

Voorziet u nog meer trends?

„Zeker. Denk aan iets wat niet zo trendy klinkt maar wel belangrijk is: isoleren. In 2030 moet 20 procent van de huizen van het aardgas af zijn. Ondertussen duizelt het de mensen. Ze horen van warmtenetten, warmtepompen en vragen zich af wat ze met hun cv-ketel moeten doen. Maar daar hoef je je eerst nog niet druk over te maken. Ongeacht de uiteindelijke warmteoplossing is het belangrijk om eerst het huis te isoleren. Daar kun je al direct mee beginnen. Ik wil ervoor pleiten dat mensen bij ieder onderhoud en iedere verbouwing aan isolatie denken. Wat ons betreft wordt dit het jaar van verbeterjehuis.nl. Sowieso loont isoleren. En als je twee maatregelen neemt kun je tot 20 procent subsidie krijgen.”

In welk gat kan Milieu Centraal springen?

„We geven eerder aan teveel dan aan te weinig thema’s aandacht. Waar we graag ons steentje aan bijdragen is het aardgasvrij maken van Nederland. Dat wordt een enorme uitdaging en het moet, omdat we van fossiele brandstoffen af willen. Daarnaast raakt het iedereen. We merken dat mensen graag iemand over de vloer krijgen die ze verder helpt. Misschien kunnen we iets betekenen rond zulke energiecoaches.”

Waar wilt u naartoe met Milieu Centraal?

„We merken dat er veel gewinkeld en geshopt wordt in zogenaamde feiten in het klimaatdebat. Op sociale media grossieren mensen in het verspreiden van nepnieuws. Op het gebied van de feiten willen wij graag onze rol nog verder versterken. Als Milieu Centraal iets zegt, klopt het. Daarnaast willen we onze kennis van de consument beter benutten. Als partner van bedrijven en overheden willen we inzichten delen om zo samen gedragsverandering te realiseren.”

Wat merkt Milieu Centraal van de polarisatie rond het klimaat?

„In reacties op onze posts op sociale media zie je de polarisatie. Zo zijn er rond berichten over elektrisch rijden veel ‘believers’ en ‘haters’. Ook wel of geen vlees eten is een beladen onderwerp waarover mensen elkaar met woorden te lijf gaan. Verder krijgen we van tijd tot tijd nare mailtjes.”

Gevestigde kennisinstituten (zoals PBL, RIVM) staan onder druk van critici. Hoe zit dat met Milieu Centraal?

„Ook wij worden bevraagd op de herkomst van onze cijfers. Dat we die vraag krijgen is goed, er mag ruimte zijn voor een kritische blik. Het keihard en ongefundeerd ontkennen van harde feiten kan niet. Als Milieu Centraal willen onze informatie niet geheimhouden.”

Hoe spelen jullie in op polarisatie?

„Ik denk dat we nog wat transparanter kunnen zijn over hoe we tot onze adviezen komen. We volgen al een precieze procedure. Onze onderzoekers rekenen, maken spreadsheats en halen overal wetenschappelijke data vandaan. Dat levert een brondocument op. Het document gaat eerst langs organisaties en bedrijven die er kritisch naar kijken en aanvullingen doen. Vervolgens toetst een wetenschappelijke raad de feiten.

Overigens doet Milieu Centraal nooit onderzoek om het onderzoek. We rekenen om tot een consumentenadvies te komen. Bijvoorbeeld: zijn stenen mokken beter voor het milieu dan kartonnen wegwerpbekers? Hoe wij dat berekenen, mag best transparanter.”

En, is het gebruik van mokken beter dan kartonnen bekers?

„Ja. Maar bij Milieu Centraal is het nooit zwart-wit. Mokken zijn alleen beter als je ze de hele dag gebruikt en tussendoor hooguit met koud water omspoelt. Een kartonnen beker overdag hergebruiken en tot slot gescheiden inzamelen, is ook niet verkeerd.”

Wat levert isoleren op?

De nieuwste tool van Milieu Centraal is verbeterjehuis.nl. Sinds deze maand staat de website online. Nadat je enkele gegevens hebt ingevuld, berekent de tool wat het isoleren van je woning bespaart aan energie en geld. Ook krijg je een inschatting van de investeringskosten voor de isolatiemaatregelen van jouw huis. De tool geeft tips over hoe een en ander te bekostigen: spaargeld, subsidies, speciale duurzaamheidsleningen of extra leenruimte in hypotheken.

Verder bevat de site een compleet stappenplan voor aardgasvrij wonen. De eerste stap is daarbij isolatie van de woning. Hierbij kun je denken aan het isoleren van het dak, de vloer, de gevel of de ramen. Een andere belangrijke stap is de ventilatie. Met goede en slimme ventilatie heb je gezonde lucht in huis, en verwarm je je woning met minder energie. Pas als de isolatie op orde is, ben je klaar voor de laatste stap: duurzame verwarming, bijvoorbeeld met een warmtepomp.

De site helpt ook bij de zoektocht naar een vakkundig bedrijf om de verbeteringen aan jouw huis door te voeren.