Bent u de weg weleens kwijt in alle berichtgeving over het Midden-Oosten? Dan is één ding zeker: u bevindt zich in goed gezelschap. Strijd in Libië, in Syrië, in Jemen: het lijkt een complete chaos. In die wirwar van oorlogen en politieke belangen kan het zinvol zijn om in de gaten te houden dat de strijd in het Midden-Oosten in essentie een strijd is tussen drie regionale allianties.

Allereerst is er de alliantie die wel de Arabische NAVO wordt genoemd. Die bestaat uit grootmacht Saudi-Arabië en zijn onafscheidelijke regionale bondgenoot, de Verenigde Arabische Emiraten. Ook het Egypte van president Sisi is van de partij. En daarnaast het militair zeer sterke land dat weliswaar geen natuurlijke bondgenoot is, maar toch al jaren een steeds gewildere partner: Israël. Op het geopolitieke toneel zijn daar bovendien de Verenigde Staten als de grote motor achter dit bondgenootschap.

Het doel is om de geest van de revolutie, zoals die sinds 2011 door de regio waart, te bedwingen en de status quo in landen als Saudi-Arabië te behouden. Dit bondgenootschap zet zijn kaarten dus op de ‘oude’ machthebbers die voor betrekkelijke vrede en rust kunnen zorgen. En daarnaast moet deze alliantie natuurlijk de Amerikaanse invloed in de regio waarborgen en zo de ”pax americana” veiligstellen.

De landen van de Arabische NAVO worden verenigd in hun afkeer van de tweede alliantie. Dat is de sjiitische As van het Verzet. Leidende staat daarin is natuurlijk Iran. Maar ook Syrië, de regering van Irak en pro-Iraanse milities in Jemen en Libanon (Hezbollah) horen daarbij.

Iran en consorten hebben hun invloed in de regio de afgelopen jaren sterk zien toenemen en er is geen haar op het hoofd van hun leiders die eraan denkt om die invloed weer af te staan aan rivaal Saudi-Arabië en, erger nog, de Grote Satan ofwel de Verenigde Staten. In dat streven wordt de As van het Verzet gesteund door de regionale ambities van Rusland.

Maar dat is niet alles. Er is een derde groepering die profiteert van de strijd tussen de eerste twee – en vooral van de revoluties in de regio. Dat is wat ik het Soennitische Alternatief noem. Leidende grootmacht in deze alliantie is Turkije. Verdere steun komt van Qatar, Libië (althans van de officieel erkende regering), de Palestijnen (met name Hamas) en op de achtergrond een heel scala Aziatische islamitische landen als Maleisië en Indonesië.

Dit losse bondgenootschap is, net als de Arabische NAVO, gekant tegen de steeds verder uitdijende sjiitische invloed in het Midden-Oosten. Maar het is evenzeer tegen het vaak ronduit seculiere beleid van Saudi-Arabië en consorten. Het Soennitische Alternatief neemt de politieke islam bloedserieus en heeft als gemene deler vooral het gedachtegoed van de Moslimbroederschap.

Natuurlijk hebben deze drie allianties geen officiële namen en logo’s. Evenmin zijn er kantoren waar de beleidsplannen voor de komende jaren kunnen worden opgevraagd. Niettemin worden hun tegengestelde belangen met bloed, zweet en tranen uitgevochten in Syrië, Irak, Jemen, Libië en al die andere plaatsen in het Midden-Oosten die ook vandaag weer de nieuwsberichten domineren.