De acht initiatiefnemers van de werkcode (vakbonden, verzekeraars en banken) vinden dat werk niet moet worden opgevat als ”handelswaar”. De partijen zien een gevaar in de verschillen tussen de diverse contractvormen op de huidige, geflexibiliseerde arbeidsmarkt, wat een snel toenemende ongelijkheid veroorzaakt en leidt tot verlies van sociale cohesie. Daarom kiest deze coalitie voor vijf uitgangspunten voor het realiseren van één arbeidsmarkt:

1. Werken bij ons betekent het vergroten van je arbeidsmarktwaarde;

2. Werk organiseren we in duurzame arbeidsrelaties;

3. Werkenden die gelijk werk verrichten, belonen, waarderen en behandelen we gelijkwaardig;

4. Goed werkgeverschap is ook goed opdrachtgeverschap;

5. Werkenden hebben toegang tot voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen.

Zzp’ers

Op het eerste gezicht zijn het geschikte uitgangspunten en goede ingrediënten voor een arbeidsmarkt met ruimte voor alle werkenden. De sociale partners in de financiële sector hebben nu eens de moed gehad om zich expliciet uit te spreken.

Toch roept de werkcode vragen op en springt ze niet diepgaand in op de arbeidsmarkt van de toekomst. De werkcode gaat slechts oppervlakkig in op het fenomeen zzp’ers, van wie er intussen meer dan een miljoen zijn. Er wordt gesproken over de ”collectieve werkenden overeenkomst” (cwo), over verzekeringen en pensioen voor zzp’ers, over hun tarieven en over het wel of niet inzetten van zzp’ers, maar daar blijft het bij. Er is juist overleg met vertegenwoordigers van zzp’ers nodig.

Jammer genoeg ademt de werkcode te veel de geest van de traditionele sociale partners die bepalen hoe andere werkenden in de ‘polder’ behoren te werken. Voor zzp’ers is het van belang voorzieningen te treffen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid en te investeren in de eigen ontwikkeling, alleen niet via een cao. Maak je die verbinding wel, dan lijkt er een constructie van schijnondernemerschap te ontstaan, waarvan de rekening bij de zzp’er zelf komt te liggen.

Scholing

De werkcode stuurt er sterk op aan zoveel mogelijk mensen een vast contract te bieden. Niets mis mee, maar het is beter te focussen op de werkende als persoon. Niet het type contract mag uitgangspunt zijn om te bepalen op welke manier iemand in staat is mee te doen in de maatschappij.

Denk hierbij aan de toegankelijkheid voor bijvoorbeeld hypotheken, een goede pensioenvoorziening vanaf dag 1 en een eigen potje voor scholing en ontwikkeling voor iedereen die op flexibele basis werkt. Zorg dat de voorzieningen ook voor flexwerkers goed geregeld zijn. Dit betekent dat je als werkgever bij het inhuren een opslag betaalt voor pensioen en persoonlijke ontwikkeling.

Het is een gemiste kans dat de werkcode uitgaat van betaalde arbeid – houd ook rekening met mensen die werken in een onbetaalde setting of tijdelijk of duurzaam niet (meer) kunnen meekomen op onze huidige arbeidsmarkt.

De werkcode kan alleen slagen als alle betrokken partners (dus ook zzp’ers) worden uitgenodigd aan de gesprekstafel. En niet de contractvorm, maar de werkende moet het uitgangspunt worden. Alleen op die manier kan de werkcode bijdragen aan een volledig inclusieve arbeidsmarkt, waarin aandacht is voor groepen mensen die niet op dezelfde manier kunnen meedoen.

De auteur is directeur van de christelijke vakorganisatie CGMV.