Howard Carter ontdekte het graf van farao Toetanchamon op 22 november 1922 in de Vallei der Koningen. De zeer vermogende Britse Lord Carnarvon zorgde voor de financiering van de activiteiten van de archeoloog.

In het hypermoderne treinstation van het Belgische Luik (30 kilometer van Maastricht) is tot 31 mei een grote tentoonstelling rond de opzienbarende ontdekking van Carter ingericht. Het was het enige koninklijke graf dat nog niet was leeggeroofd. In de voorkamer, de zijkamer, de schatkamer en in de grafkamer trof Carter bijna 5400 kostbare voorwerpen aan die de overledene in het hiernamaals ten dienste moesten zijn: juwelen, amuletten, stoelen, wapens, een strijdwagen, koffers, godenbeelden, sieraden, een troon, boten, bedden, etenswaren. En hij vond de mummie van de jonggestorven farao met het onwaarschijnlijk mooie en verfijnde dodenmasker.

Vergeten

Toetanchamon, zoon van Achnaton, was de laatste erfgenaam van een lange en prestigieuze koninklijke lijn, de achttiende dynastie. Twee eeuwen was de familie aan de macht. Het was een tijdperk van grootse veroveringen. Het Egyptische rijk strekte zich uit van Nubië (het huidige Sudan) in het zuiden tot Syrië in het noorden en tot aan de Eufraat in het oosten.

Het graf van Toetanchamon was goed verborgen omdat het twee eeuwen na zijn verzegeling, bij de bouw van het graf van Ramses VI, volledig bedekt werd met puin. Overigens bleek het graf al in faraonische tijden twee keer door rovers deels te zijn geplunderd voordat het voor de laatste keer werd verzegeld.

Reconstructie

Voor de expositie in Luik zijn nauwkeurige reconstructies gemaakt van de voorwerpen in de grafkamers. De echte schatten verlaten het Egyptisch Museum in Caïro alleen in zeer uitzonderlijke gevallen. Het grote voordeel van het gebruik van reproducties is dat de voorwerpen in hun context kunnen worden gepresenteerd en dat ze vrijwel aanraakbaar zijn.

Zo krijgt de bezoeker een nauwkeurig beeld van de situatie waarin Carter het graf van Toetanchamon bijna 100 jaar geleden aantrof en waarin het in de meer dan 3000 jaar ervoor onaangeroerd in Egyptische duisternis had verkeerd. Er werd geen enkel detail over het hoofd gezien, zelfs de schimmels op de muren van het graf zijn niet vergeten.

In de expositie is niet alleen het graf van Toetanchamon te zien; er wordt een veel breder beeld geschetst van het leven van de farao, die al op 18-jarige leeftijd –mogelijk door bloedvergiftiging– om het leven kwam, en van de tijd waarin hij leefde. De bezoeker wordt ondergedompeld in het oude Egypte dankzij de reproductie van een deel van het koninklijk paleis en een replica van de werkplaats van Thoetmosis, de officiële beeldhouwer van het Egyptische rijk. Dit deel van de tentoonstelling wordt opgeluisterd door honderden originele voorwerpen uit verschillende Europese musea en uit privécollecties.

Om de historische sensatie te vergroten is een audiotour ontwikkeld waarin Howard Carter zelf optreedt als gids en honderduit vertelt over alles wat er te zien is en wat hij zelf meemaakte als archeoloog in Egypte.

Ook met andere moderne technieken –zoals een boeiende animatie van de ontdekking van het graf– wordt de historische werkelijkheid tastbaar nabij gebracht.

Grafkamer

Pas toen de schatkamers ontruimd waren kon de archeoloog –in februari 1923– zich richten op de eigenlijke grafkamer met de tombe van de farao. Het bleek dat er maar liefst vier vergulde cederhouten schrijnen als matroesjkapoppen in elkaar waren geplaatst. Binnenin bevond zich een sarcofaag van kwartsiet met daarin nog eens drie in elkaar geplaatste mummiekisten. De laatste was van massief goud en daarin lag de farao met zijn gouden dodenmasker.

Het kostte Carter tien jaar om de 5398 objecten uit het graf van Toetanchamon te inventariseren. Elk voorwerp werd gefotografeerd door Harry Burton.

De ontdekking van het graf van Toetanchamon spreekt tot de verbeelding vanwege de kostbaarheden die erin zijn aangetroffen. Minstens zo belangrijk is echter dat de vondst de wetenschappelijke kennis van het oude Egypte –over de farao’s, de begrafenisrituelen, maar ook over het dagelijks leven in het algemeen– sterk heeft vergroot.

www.europaexpo.be voor tickets