„Kunnen we bidden voor de daklozen?” Die vraag had ik niet zien aankomen bij het Europees Gebedsontbijt van vorige week. Tijdens dit jaarlijkse ontbijt in het EU-Parlement in Brussel komen christelijke politici, organisaties en andere betrokkenen bij Europese instellingen bijeen om te bidden.

De vraag komt van een beleidsmedewerker van het Leger des Heils in Brussel. Na het ontbijt legt ze me uit waarom ze hierom vroeg. „De afgelopen jaren groeit het aantal daklozen in Brussel alleen maar. Er lijkt ook geen oplossing voor te komen. Als wij ze helpen op straat, kom je de meest schrijnende situaties tegen. Zeker nu, tijdens de winter.”

Wanneer je frequenter in de Belgische hoofdstad komt, gaat het opvallen: een man die in de metro zijn ongewassen hand ophoudt, een vrouw die met een kind op schoot in het park zachtjes smeekt om geld, de vier

hulpverleners die ’s avonds laat in een tunnel een hoopje mens proberen te bereiken.

De groei van het aantal zwervende mensen is volgens de beleidsmedewerker onder andere te wijten aan de krappe huizenmarkt en het uitblijven van een Europese aanpak om migranten gelijkwaardiger te verdelen in de EU.

Hoewel België een enorme toename aan daklozen ziet, zijn de percentages van bijvoorbeeld Duitsland en Ierland nóg schokkender. Volgens gegevens eind maart van de Europese organisatie voor daklozenopvang (Feantsa), groeide het aantal daklozen in België tussen 2008 en 2018 met 142 procent (4175 daklozen in 2018). In Duitsland was er een toename van 150 procent tussen 2014 en 2016 (860.000 in 2016). Het aantal in Ierland groeide tussen 2015 en 2019 met 160 procent (9987 in 2019).

Ondanks dat de cijfers niet een op een te vergelijken zijn met elkaar –en de aantallen in werkelijkheid waarschijnlijk nog hoger liggen–, is wél duidelijk dat de Europese landen te kampen hebben met een serieus te kampen hebben. Gelukkig hebben de Finnen, die sinds dinsdag de jongste premier ter wereld hebben, een succesvolle aanpak gevonden. De dakloosheid in het land daalde volgens cijfers van Feantsa tussen 2009 en 2017 met 19 procent.

Het geheim van de Finnen is simpelweg dat daklozen, zonder allerlei voorwaarden, langdurig onderdak krijgen aangeboden. Dit is het tegenovergestelde van het beleid in de meeste andere EU-landen. Daar is het krijgen van een vast onderkomen een einddoel dat alleen bereikt kan worden via een lang proces met allerlei voorwaarden.

Daklozen in het merendeel van de EU-lidstaten krijgen elke dag of week een andere overnachtingsplek aangewezen. Verschillende onderzoeken naar dit systeem van tijdelijk onderdak tonen aan dat het bijzonder moeilijk is voor mensen met een zwervend bestaan om in dit systeem daadwerkelijk een stabiel leven op te bouwen.

België noteerde ook het succes in Finland en experimenteerde met eenzelfde aanpak. Een groot succes, maar echt meer dan een experiment werd het niet: financiële steun ontbrak. Het is echter noodzakelijk, zeker gezien de groeiende aantallen, dat EU-landen dwil gaan tonen om de problemen goed aan te pakken. Anders blijft het dweilen met de kraan open.