Mensenrechtenadvocaat Veronica Koman en journalist Dandhy Dwi Laksono werden in september – in afzonderlijke zaken – beschuldigd van ”aanzetten tot haat” op sociale media. Dat zou gebeurd zijn in relatie tot de onrust op Papoea, waarbij tientallen mensen omkwamen en honderden gewond raakten.

Tijdens de protesten tegen diverse controversiële wetten voor het Indonesische parlement, in dezelfde maand, werd journalist en muzikant Ananda Badudu beschuldigd van het verspreiden van „nepnieuws”. Hij had gezegd dat studenten mishandeld werden door de politie. En zo zijn er nog veel meer zaken.

De Informatiewet werd aangenomen tijdens het presidentschap van Susilo Bambang Yudhoyono in 2008 – tien jaar na de val de autoritaire Nieuwe Orde onder president Soeharto. Velen vinden echter dat de wet de vrijheid van meningsuiting na de hervormingen van 1998 inperkt. De wet werd aangenomen om consumenten te beschermen bij digitale transacties, in een tijd dat de interneteconomie opkwam. Maar in de praktijk misbruiken overheid en politie hem om dissidenten het zwijgen op te leggen.

Belediging

De beknotting van de vrijheid heeft diverse oorzaken. De brede dekking van de wet en definitie van bepaalde soorten uitingen – die vatbaar is voor een losse interpretatie – is er daar een van. De steeds prominentere rol van de politie en haar misbruik van autoriteit als het gaat om het beschermen van overheidsinstituten – inclusief de president – draagt ook bij aan de afnemende vrijheid van meningsuiting.

Op basis van ongepubliceerde data van Amnesty International, is geconstateerd dat 241 individuen werden gecriminaliseerd voor het bekritiseren van de autoriteiten onder de huidigie regering van Jokowi.

Een duidelijke zaak was die van Sri Rahayu, die veroordeeld werd tot een jaar cel en een boete van meer dan 1400 dollar in augustus 2017. Dat gebeurde omdat hij in een Facebookpost „nepnieuws” verspreid had en „beledigingen” had geuit aan het adres van president Jokowi. Rahayu’s zaak is slechts de top van een ijsberg.

Het huidige plan om de Strafwet te herzien en opnieuw voorzieningen op te nemen over belediging van de president, geeft de autoriteiten nog meer middelen om vreedzame en valide kritiek in de kiem te smoren. Het is een bedreiging voor wat er nog over is van de rechten op vrije meningsuiting voor Indonesiërs. Deze critici worden vaak het zwijgen opgelegd in regio’s waar de plaatselijke media beperkte dekking hebben en op de hand zijn van de plaatselijke bestuurders.

Politiek belang

De Informatiewet is al zeven keer doorgelicht door het Constitutioneel Hof. In alle gevallen werden bezwaren tegen de wet met betrekking tot de vrije meningsuiting verworpen. Slechts eenmaal werd een bezwaar gegrond verklaard. Dat gebeurde in 2010 met betrekking tot een artikel over afluisteren.

De autoriteiten hebben een politiek belang bij het in stand houden van de wet. Het geeft hen de mogelijkheid critici en dissidenten het zwijgen op te leggen.

Het is hoog tijd dat alle artikelen uit de Informatiewet die misbruikt kunnen worden om de vrije meningsuiting in te perken, eruit verwijderd worden. Op zijn minst moeten er stappen gezet worden om de overheid te stimuleren tot niet-strafrechtelijke tenlasteleggingen, zodat individuen een boete kunnen krijgen in plaats van een gevangenisstraf.

De auteur is directeur van Amnesty International in Indonesië. Bron IPS.