„Het laatste wat we willen is ondergaan aan ons eigen succes”, zei onderwijsminister Ingrid van Engelshoven maandag bij de presentatie van de plannen voor het hoger onderwijs. Voor de komende vier jaar komt daarom even geen lading nieuwe ideeën uit Den Haag.

„Ik merk dat de grenzen van het systeem zijn bereikt”, hield de minister een bomvolle collegezaal op de Universiteit Utrecht voor. Hoe dat komt? De bekostiging per student vormt voor hogescholen en universiteiten een „sterke prikkel” om zo veel mogelijk studenten binnen te halen. Met als resultaat dat tussen 2011 en 2018 het aantal studenten met 12 procent toenam. Het hoger onderwijs trok in zeven jaar tijd maar liefst 72 procent meer internationale studenten aan. Die groep zorgt naar verwachting ook de komende vier jaar voor een groei van het wetenschappelijk onderwijs, terwijl het hbo krimpt.

In de toekomst wil Van Engelshoven daarom dat bij de financiering van het hoger onderwijs de studentenaantallen minder belangrijk worden. Hogescholen en universiteiten moeten meer samenwerken in plaats van concurreren, benadrukt ze. En niet strijden om zo veel mogelijk studenten en dus zo veel mogelijk geld.

Ook wat betreft onderzoeksprestaties moet er een einde komen aan de „hevige concurrentie” die leidt tot „overmatige prestatie- en werkdruk” bij universitair personeel.

Welzijn

Van Engelshoven wil verder meer aandacht voor het welzijn en de persoonlijke omstandigheden van studenten. „Vooral in de eerste honderd dagen van de opleiding is goede begeleiding noodzakelijk.”

Bewust spreekt de strategische agenda over studentsucces en niet over studiesucces. Rendement is niet meer het hoogste goed. „Studenten moeten tijdens hun studie ook ruimte hebben voor zelfontplooiing en brede ontwikkeling.” En dus mogen ze best langer over hun studie doen. „Het uiteindelijke doel voor een student is het succesvol afronden van de studie en het behalen van een diploma. Sommige studenten hebben daarvoor meer tijd nodig dan andere.”

Onderwijsprijs

De strategische agenda belooft nog geen extra geld om de plannen waar te maken. Al langer vragen academici van de groep WOinActie om een miljard extra. Maandag erkende Van Engelshoven in NRC dat dit bedrag nodig is, maar dat ze daar eerst de discussie over gaat voeren in het kabinet.

De Landelijke Studentenvakbond is positief over de plannen, maar zegt ook dat die „niks waard” zijn zonder extra geld.

Wel trekt het ministerie 5 miljoen euro per jaar uit voor een nieuwe prestigieuze onderwijsprijs. Twee docententeams maken kans op 2,5 miljoen euro als waardering voor goed onderwijs.