CU en D66: alsnog onderzoek burgerdoden Irak
Er zou alsnog onderzoek moeten worden gedaan naar de burgerslachtoffers die in 2015 vielen bij een Nederlandse luchtaanval op Hawija in Irak. Daarvoor pleiten coalitiepartijen ChristenUnie en D66. Op die manier kan er een begin worden gemaakt om tot schadevergoedingen voor de nabestaanden te komen.
Kamerlid Joël Voordewind (CU) wees erop dat in het vorige debat een voorstel is aangenomen om op de Defensiebegroting geld vrij te maken „voor vrijwillige schadevergoeding richting de nabestaanden en de gemeenschappen in kwestie”. Daarmee „ligt het ook voor de hand onderzoek te doen naar de slachtoffers”, aldus Voordewind, die minister Ank Bijleveld (Defensie) vroeg dit toe te zeggen.
„Hoe kan het dat ruim vier jaar later nog steeds niet vaststaat hoeveel burgerslachtoffers er zijn? Nederland, maar zeker ook nabestaanden, slachtoffers en de gemeenschap in Hawija, hebben het recht om te weten wat er precies is gebeurd en hoeveel burgerslachtoffers zijn gevallen”, zei D66’er Salima Belhaj.
SP en GroenLinks richten hun pijlen tijdens het debat over burgerdoden in Irak op premier Mark Rutte. Zij vragen zich af of de verlenging van de missie in Irak, enkele weken na de aanval van Nederlandse F-16’s waarbij tientallen doden vielen, een rol heeft gespeeld bij het stilhouden van de burgerslachtoffers.
Lilian Marijnissen (SP) begrijpt niet waarom de alarmbellen in het kabinet niet afgingen na mediaberichten over veel burgerdoden. „Kwam het gewoon niet goed uit?”, vraagt ze zich af.
In het licht van de verlenging moet er in het kabinet gesproken zijn over burgerslachtoffers, denkt Jesse Klaver van GroenLinks. Dat besluit werd drie weken na de aanval genomen. „Het heeft er alle schijn van dat voor het doorgaan van de missie cruciale informatie is achtergehouden.”
De PvdA had bijna uitsluitend vragen aan minister Ank Bijleveld van Defensie. Er moet een einde komen aan de „beruchte Defensiecultuur” van geslotenheid, zei John Kerstens. Hij werd aangevallen door onder anderen Geert Wilders (PVV) omdat destijds ook PvdA-ministers op de hoogte werden gesteld van de gevolgen van de aanval. „U hebt boter op uw hoofd”, zei Tunahan Kuzu (Denk).
Wilders ziet een ruziënde coalitie, waarvan de uiterste houdbaarheidsdatum de afgelopen maanden rap dichterbij is gekomen. Hij verwees onder meer naar ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers, die „Rutte in zijn politieke kruis trapte” toen die zei dat hij een gesprek over burgerdoden „wel zou onthouden”.
„Wat de uitkomst van dit debat ook wordt, het einde van het kabinet is nabij”, voorspelde Wilders.
Dat er burgerdoden zijn gevallen bij de Nederlandse luchtaanval op Hawija in Irak in juni 2015, was „niet relevant” voor het besluit tot verlenging van de missie drie weken later. Dat zei minister-president Mark Rutte in een debat in de Tweede Kamer over de kwestie. „Er is altijd een risico op burgerslachtoffers.”
GroenLinks, SP en Forum voor Democratie vroegen zich hardop af of informatie over de burgerdoden is achtergehouden om de verlenging niet in gevaar te brengen. Volgens Rutte is dat „echt onzin”.
Toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis zei enkele weken na de aanval in een brief aan de Kamer dat er geen burgerdoden waren gevallen. Volgens Rutte was dat een fout, maar geen doelbewuste misleiding. De oppositie vindt dat weinig geloofwaardig, maar voor opzet is volgens Rutte „0,0 bewijs”.
Hennis had moeten zeggen dat er geen informatie over burgerdoden werd gedeeld, aldus de premier. „Dat was destijds het protocol.” PVV-voorman Geert Wilders vindt dat de Kamer is „gepiepeld en dat is onvergeeflijk”. Inmiddels is het beleid veranderd en wordt de Kamer vertrouwelijk geïnformeerd als er burgerslachtoffers zijn gevallen door Nederlandse inzet, aldus de premier.
