Koetoilet? Je eerste gedachte is dat het om een grap gaat. Henk Hanskamp (45), ontwikkelaar van innovatieve apparatuur voor de melkveehouderij, glimlacht. „Dat hoor ik vaker. Volgens de wetenschap krijg je een koe niet zindelijk.”

In het gloednieuwe pand van Hanskamp in Doetinchem vertelt hij over zijn jongste vinding. Het begon een jaar of drie geleden met het idee om urine en mest al bij de bron gescheiden te houden. Want ammoniak ontstaat als die twee bij elkaar komen.

Hanskamp: „We keken eerst of we koeien op een aparte plek konden laten plassen. Dat lukte dus niet. Van een veearts hoorden we dat een koe gaat plassen als je een bepaalde zenuw op haar achterlijf aanraakt. Iemand uit ons team zei: Als we nou eens een opvangbakje ter hoogte van die zenuw in het krachtvoerstation hangen? Dat was het eureka-moment!”

Die stations, een soort stalen frame met een voerbak erin, staan in elke moderne koeienstal. De dieren lopen er meerdere keren per dag naar binnen voor een portie brokjes op maat. Hanskamp had al langer ervaring met aanpassing van de stations. Zo maakt het bedrijf een doorloopvariant en een sluithek dat koeien beschermt tegen opdringerige soortgenoten.

De ontwerpers van Hanskamp gingen aan de slag en ontwikkelden het koetoilet, dat inmiddels wordt getest bij een drietal veehouders. Hanskamp laat daar geen pottenkijkers toe. Een filmpje op zijn website is het enige dat de buitenwereld mag zien. „We zijn nog steeds bezig met verbetering. Ook verzamelen we meetgegevens over de stikstofuitstoot van de stallen”, legt hij uit.

Die gegevens zijn belangrijk om een officiële erkenning te krijgen als emissiereducerende techniek. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland moet die toekennen. Er is intensief overleg, zegt Hanskamp. „Het ministerie wil vaart maken.”

Belangrijk is dat het idee blijkt te werken. „Koeien zijn gewoontedieren. We zien nu al dat ze na het opeten van de brok alvast gaan plassen, nog voordat het koetoilet die zenuw aanraakt.”

Een koe plast per dag ongeveer 20 liter urine. In de testen wordt zo’n beetje de helft daarvan opgevangen en apart van de mest opgeslagen. Dat scheelt direct in de ammoniakvorming. Maar er is nog een effect: de urine die nog buiten het voerstation wordt uitgeplast, en dus wél met mest in aanraking komt, veroorzaakt minder ammoniak dan voorheen. „Dat komt doordat de zuurtegraad van de mest lager blijft. Ons streven is om de ammoniakuitstoot in totaal met 60 tot 70 procent te verminderen.”

De marktintroductie van het koetoilet staat gepland voor het najaar van 2020, op de Europese veehouderijvakbeurs Eurotier. Over de prijs kan de directeur nog niets zeggen „maar die is zeker concurrerend met een emissiearme stalvloer.”

Boeren willen investeren, als iets rendement oplevert, weet Hanskamp. Een fors lagere ammoniakuitstoot zou voor de door de stikstofproblematiek geplaagde veehouderij een geweldige uitkomst zijn.

Maar een bijkomend effect is dat de stalvloer door het opvangen van de urine droger blijft. Dat helpt in de strijd tegen mortellaro, een bacteriële infectie die de klauwen van de koeien aantast.

Verder profiteert de veehouder bij het bemesten van zijn land, stelt Hanskamp. „Mest waar minder urine in zit, stimuleert het bodemleven. En zuivere urine is weer een hele goed bron van stikstof: gras groeit er beter op dan op kunstmest.”

Boerenzoon Hanskamp, ooit monteur melkinstallaties, richtte in 2001 zijn bedrijf op. Inmiddels werken er 22 mensen, waarvan de helft zich met ontwikkeling bezig houdt. „Wij zijn een engineering-gedreven organisatie. Aan marktonderzoek doen we niet, we gaan af op onze intuïtie. Een product dat de boer vooruit helpt, verkoopt zichzelf.”

Bedrijfsgegevens