Nadat de Amerikanen zaterdag IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi hadden uitgeschakeld, in het noordwesten van Syrië, is de grote vraag wie diens iconische positie gaat innemen. Zelfs al ligt de feitelijke leiding van de terreurgroep bij lager geplaatsten, dan nog is een man aan de top cruciaal. Dat komt omdat IS zich, nog altijd, een kalifaat noemt met aan het hoofd een kalief.

Die termen suggereren een roemrijk islamitisch verleden. De kalief is, idealiter, immers de leider van alle moslims wereldwijd.

In het geval van IS is dat natuurlijk een aanfluiting. De terreurgroep heeft slechts aantrekkingskracht op een fractie van de moslims. Maar onderdeel van die aantrekkingskracht is beslist het hoge ideaal van een kalifaat met een kalief aan het roer.

Bucca

Het is dus voor IS zaak dat er een opvolger komt. Die zou er al zijn sinds afgelopen augustus in de persoon van Abdullah Qardash uit de Iraakse stad Tal Afar. Dat is in elk geval wat IS-persbureau Amaq afgelopen zomer zelf meldde.

Ondanks het weinige dat over hem bekend is, lijkt de keus voor Qardash vanuit IS gezien een logische keus, omdat zijn biografie veel overeenkomsten vertoont met die van Baghdadi. Hij volgde, net als Baghdadi, een islamitisch-theologische opleiding (in het Iraakse Mosul). Verder zat hij samen met Baghdadi in 2003 gevangen in het Iraakse kamp Bucca, waar de Amerikanen destijds veel (vermeende) terroristen vasthielden. Feitelijk zijn de commandostructuren van het latere IS in dat kamp ontstaan.

Qardash heeft nog een extra kwaliteit in vergelijking met Baghdadi: hij heeft, zoals veel IS-topmannen, gediend in het Iraakse leger onder Saddam Hussein. De ervaring die hij daar opdeed komt bij IS goed van pas: Qardash heeft niet voor niets als bijnaam de Verwoester.

Maar er zijn ook vraagtekens of Qardash de rol van kalief kan vervullen, omdat daar een bepaald charisma bij hoort. Volgens sommige analisten heeft Qardash dat charisma niet.

Belangrijker nog is de onzekerheid of Qardash überhaupt nog wel leeft. Al-Jazeera citeert de Iraakse IS-expert Hisham al-Hashemi, die ervan overtuigd is dat Qardash al in 2017 om het leven is gekomen.

Liquidatie

Volgens Hashemi en sommige andere analisten is het veel logischer dat de nieuwe IS-leider een Saudi wordt met de naam Abu Saleh al-Juzrawi, ook bekend als Hajj Abdullah. Deze man is de afgelopen tijd verantwoordelijk geweest voor het zogeheten Comité van Afgevaardigden binnen IS. Dat is een uitvoerend orgaan. Gelekte IS-documenten zouden hem als vervanger van Baghdadi noemen.

Mocht Hajj Abdullah worden gepasseerd, dan is er nog de optie van Abu Othman al-Tunsi. Dat is een Tunesiër die afgelopen tijd voorzitter was van een ander belangrijk IS-orgaan: de Shura ofwel raad. In de Shura worden wetten opgesteld en ook adviezen voorbereid voor de dagelijkse leiding van de terreurgroep.

Waarschijnlijk zal in de komende dagen meer duidelijkheid komen over de feitelijke leider van IS. Wie het ook wordt, het is onwaarschijnlijk dat hij zich vaak publiekelijk zal laten zien. Baghdadi verscheen, onder voortdurende dreiging van liquidatie door de Amerikanen en hun bondgenoten, maar een enkele keer in het openbaar. Onvermijdelijk zal die dreiging ook zijn opvolger boven het hoofd hangen.