Pinochet: typische Zuid–Amerikaanse alleenheerser
Nu het Chileense hooggerechtshof heeft besloten oud–dictator Augusto Pinochet zijn onschendbaarheid te ontnemen, lijkt hij zich dan toch te moeten verantwoorden voor de moorden en verdwijningen die plaatsvonden tijdens zijn bewind. Volgens schattingen zijn zeker 1200 en mogelijk 3200 tegenstanders van zijn zeventien jaar durende regime (1973–1990) om het leven gebracht.
Tot dusver wist de Chileense oud–dictator Augusto Pinochet telkens weer te ontsnappen aan rechtsvervolging voor de misdaden die hij tijdens zijn bewind zou hebben begaan. Pogingen van nabestaanden om Pinochet voor de rechter te krijgen, strandden keer op keer.
Eerst dankzij de onschendbaarheid die hij als senator en als ex–president genoot, later door zijn al dan niet geveinsde fysieke en geestelijke tekortkomingen.
Twee jaar geleden bepaalde het hooggerechtshof dat de gezondheidstoestand van Pinochet zo slecht was dat hij niet meer kon worden vervolgd voor de dood van 75 linkse tegenstanders, die vlak na de coup van 1973 werden vermoord. Pinochets advocaten wisten de rechters ervan te overtuigen dat hun cliënt leed aan dementie.
In 1998 werd de ex–dictator tijdens een bezoek aan Groot–Brittannië aangehouden op verzoek van de Spaanse opnderzoeksrechter Garzón. Londen besloot echter hem niet uit te leveren. In 2000 mocht Pinochet weer naar huis omdat hij volgens Britse artsen te ziek was om terecht te staan.
Augusto Pinochet Ugarte is het schoolvoorbeeld van de Zuid–Amerikaanse alleenheerser die in de bestrijding van het communisme zijn levenswerk zag. In het najaar van 2003 gaf hij een geruchtmakend interview aan een Spaanstalige omroep in Miami. De generaal omschreef zichzelf in het gesprek met Channel 22 als een „engel die uit liefde voor zijn land had gehandeld".
Deze engel werd op 25 november 1915 geboren in de Chileense havenstad Valparaíso als zoon van een douane–ambtenaar. Zijn moeder en echtgenote Lucia moedigden hem aan voor een militaire loopbaan te kiezen.
De jonge Pinochet doorliep de rangen van het op de Pruisische leest geschoeide Chileense leger en speelde in de jaren vijftig een hoofdrol bij het onderdrukken van de communistische partij. Paradoxaal genoeg was het aan zijn gebrek aan politieke ambitie te danken dat de linkse president Salvador Allende hem in 1973 zonder achterdocht tot opperbevelhebber van de Chileense strijdkrachten benoemde.
Nog datzelfde jaar, op 11 september 1973, ondervond Allende dat hij Pinochet verkeerd had ingeschat. De generaal stond aan het hoofd van de junta die een gewelddadige staatsgreep pleegde, waarbij Allende om het leven kwam.
Met uniform, snor en zonnebril droeg Pinochet overduidelijk uit wat hij was: een juntaleider die zijn land als een slagveld zag, waarop zonder mededogen tegen subversieve elementen moest worden gestreden.
Daarvoor meende Pinochet niet alleen het militaire apparaat nodig te hebben, maar ook de alleenheerschappij. De legerleider schoof in juni 1974 zijn collega–juntaleden ter zijde en richtte een nieuwe geheime dienst (DINA) op.
In 1981 bestendigde het Pinochet–regime zijn positie met een nieuwe grondwet. Daarin stond onder meer dat hij de Chilenen in 1988 de gelegenheid zou geven om een uitspraak te doen over het al dan niet aanblijven van de autoritaire leider. Tot de onaangename verrassing van Pinochet sprak 55 procent van de deelnemers aan het referendum zich uit voor het vertrek van de generaal.
Pinochet heeft ondanks zijn autoritaire loopbaan nog talrijke bewonderaars in binnen– en buitenland. Veel Chilenen menen dat zonder hem het in 1973 in totale chaos verkerende land tot ondergang in een failliet communistisch bestel was gedoemd. Pinochet zette in 1973 een president af die een kolossaal gat in zijn hand had en die reeds het vertrouwen van de meerderheid in het congres had verloren. De militaire leider liet vervolgens de overheid fors bezuinigen. Voor zijn neo–liberale hervoringen liet hij zich inspireren door prominente economen van de Universiteit van Chicago in de VS. Sommigen van deze ’Chicago Boys’ stelden dat Pinochet ’het wonder Chili’ heeft bewerkstelligd.