„Graag wil ik iedereen feliciteren wiens leven verbonden is met kolenmijnen, een van de sleutelindustrieën in ons land”, zei de Russische president Vladimir Poetin afgelopen zomer op de zogeheten mijnwerkersdag. Poetin had een ontmoeting met de gouverneurs van de regio’s waar de grootste kolenmijnen zich bevinden.

De Russische kolensector staat echter onder druk. Investeerders uit Europa en Amerika trekken zich terug uit Russische energiebedrijven. Reden: de klimaatcrisis. Dat bleek eerder deze maand uit een rapport van de Russische VTB bank.

Volgens dat rapport raden verschillende Europese landen investeerders af om geld te steken in Russische energiebedrijven. Op de lijst staan onder meer dochterondernemingen van staatsbedrijf Gazprom, het grootste aardgasbedrijf ter wereld. Reden voor het advies is dat het verbranden van steenkool slecht is voor de natuur en het milieu. Het westen wil het aandeel steenkool –op bruinkool na de meest vervuilende energiebron– in de zogeheten energiemix zo ver mogelijk terugdringen.

In de bijeenkomst van president Poetin en de gouverneurs klonk het woord ”klimaat” geen enkele keer. Wel zei Poetin dat het niet verstandig is miljoenen tonnen steenkool te delven als dat leidt tot schade aan het milieu. „Dat is gevaarlijk en daarom onacceptabel”, zei hij.

Beperkingen

„Investeerders zijn al begonnen met het nemen van maatregelen”, constateerde de VTB bank in zijn rapport. Volgens de bank kijken alle Zweedse en Finse ondernemingen en ook steeds meer Duitse en Baltische naar het aandeel steenkool in de omzet van een Russisch bedrijf. Is dat naar hun zin te hoog, dan zien ze af van samenwerking. Sommige doen dat al als meer dan 10 procent van de omzet te relateren is aan steenkool, andere bij 50 procent.

De beperkingen van westerse investeerders zijn funest voor de Russische energiesector. Twee dochterbedrijven van Gazprom worden er door geraakt: OGK2 haalt namelijk ruim een derde van zijn omzet uit steenkool, Unipro meer dan de helft. Bij InterRao, onderdeel van Rosneft, ’s lands grootste olieproducent, is dat ruim 20 procent. Zelfs Rushydro, de op een na grootste producent van duurzame energie ter wereld, wordt waarschijnlijk getroffen.

Als veel westerse investeerders hun aandelen in deze Russische bedrijven verkopen, zal dat de concurrentiepositie van die bedrijven verzwakken. Het kan ook de winsten op olie en gas beïnvloeden.

Ondanks de dalende verkoop van steenkool in Europa en Amerika, voorziet het Russische ministerie van Energie wereldwijd nog steeds een toename. De afgelopen tien jaar groeide de Russische kolenproductie met meer dan dertig procent per jaar naar een totaal van 440 miljoen ton. Het land is nu de op twee na grootste producent ter wereld, zei minister Aleksander Novak. Naar verwachting groeit de kolenproductie de komende vijftien jaar verder naar 670 miljoen ton.

Grootste afnemer is Rusland zelf. Het land staat op de vierde plek in het rijtje grootgebruikers, na China, India en de Verenigde Staten. Verder kopen vooral Aziatische landen Russische steenkool. „Onze kolenbedrijven veroveren daar nu gebieden aan de Stille Oceaan en dat zijn precies de regio’s waar we de meeste potentie voor het verbruik van steenkool zien”, zegt minister Novak.

Noordelijke zeeroute

Juist dankzij de klimaatverandering kan Rusland in het koude noorden meer steenkool winnen dan voorheen. Het noordoosten van Rusland warmt sneller op dan de rest van de aarde. De grootste groei wordt dus verwacht in het arctische gebied. Een van de geplande projecten daar is het winnen van 25 miljoen ton steenkool per jaar op het eiland Taimir ten noorden van Siberië.

De zwarte brandstof zal ook een rol gaan spelen in de ambitieuze plannen voor ontwikkeling van de noordelijke zeeroute. President Poetin wil graag dat er vanaf 2024 jaarlijks zo’n 80 miljoen ton goederen via deze route wordt vervoerd. Een groot gedeelte daarvan zal uit steenkool bestaan.