Toetreding twee EU-lidstaten onder de loep
Voldoen Noord-Macedonië en Albanië aan de criteria die de Europese Unie (EU) stelt aan toetredingslanden? Vrijwel alle EU-lidstaten vinden van wel, behalve Nederland en Frankrijk. De kwestie in vijf vragen en antwoorden.
Wat is de huidige status van het toetredingsproces?
Noord-Macedonië en Albanië zijn allebei al jaren kandidaat-lidstaten van de EU. Dat betekent dat de aanvraag voor lidmaatschap officieel door de EU is goedgekeurd. De Europese Raad –de 27 EU-regeringsleiders– moet echter een besluit nemen over een onderhandelingsmandaat voor beide landen.
De kwestie zou in eerste instantie al in juni worden besproken door de Raad Algemene Zaken (RAZ) – die voornamelijk bestaat uit de ministers van Europese Zaken van de EU-lidstaten. De RAZ vond toen dat er te weinig tijd was om over de kwestie te beslissen. Vervolgens meldde ze dat ze er in oktober op zou terugkomen.
De toetreding van de twee landen stond dinsdag op de agenda van de RAZ, als voorbereiding op de EU-top van de Europese Raad op donderdag en vrijdag. Het is voor de RAZ echter moelijk om tot een besluit te komen, omdat vooral Frankrijk en Nederland zich tegen de toetredingsonderhandelingen verzetten. Ook Denemarken is niet overtuigd van het nut van potentiële verdere EU-uitbreiding.
Waarom zijn Frankrijk en Nederland tegenstanders van onderhandelingen met de twee kandidaten?
De West-Europese landen wijzen op de eerdere toetreding van andere Oost-Europese landen in 2004 en 2007. Verschillende van die jonge EU-lidstaten, Roemenië, Hongarije en Polen, liggen onder vuur vanwege de situatie van de rechtsstaat en democratie.
Noord-Macedonië en Albanië zouden van critici pas mogen toetreden als de problematiek rond de andere nieuwe Europese lidstaten grotendeels is verholpen. Daarnaast bestaan er nog grote zorgen rond Albanië, dat de rechtsstaat en de strijd tegen corruptie en criminaliteit eerst zou moeten versterken.
Waarom zijn de overige EU-lidstaten wél voorstander van de onderhandelingen?
De Europese landen die de toetredingsonderhandelingen steunen, vooral Oost-Europese landen, uiten hun zorgen over de mogelijk toenemende Russische invloed in de twee kandidaat-lidstaten. Zij zijn van mening dat het toetreden van de landen juist een versterking is van de Europese positie ten opzichte van Rusland.
Daarnaast zou het toezicht houden op de rechtsstaat en democratie juist beter kunnen wanneer Albanië en Noord-Macedonië officieel lid zijn van de EU dan wanneer ze in het toetredingsproces zitten, menen de voorstanders.
Hoe verlopen de zaken wanneer er wordt besloten dat er uiteindelijk toch gesprekken komen?
Wanneer het proces van de onderhandelingen wordt gestart, is er alsnog een zeer lange weg te gaan. Eén van de vier criteria is dat een toetredend land alle Europese wet- en regelgeving moet „overnemen en implementeren” in nationale wetgeving. Dat maakt dat het officiële moment van toetreden erg lang op zich kan laten wachten.
Ook is het mogelijk dat de gesprekken tijdens het proces worden bevroren, of zelfs worden opgeschort. Dat laatste gebeurde met de toetredingsonderhandelingen met Turkije. Het land nam een grondwet aan die geen scheiding van machten kent. Ook kwam er kritiek op de toenemende beperking van persvrijheid en schending van mensenrechten.
Welke andere landen zitten ook in het proces van toetreding tot de EU?
De kandidaat-lidstaten zijn Montenegro, Servië en Turkije. De potentiële kandidaat-lidstaten zijn Bosnië en Herzegovina en Kosovo.
