De geschiedenis van het scheepsbouwbedrijf uit Gorinchem is vooral een successtory. De grote baas achter Damen Shipyards staat te boek als een selfmade man. Onder zijn handen is het concern uitgegroeid tot een speler van formaat, met werven in Nederland, Oekraïne, Groot-Brittannië, Roemenië en China.

De loopbaan van Kommer voert terug tot 1967. De jonge telg treedt aan als bedrijfsleider op de werf van zijn vader. Daar broedt hij het concept uit dat later de drijvende kracht achter het concern zou worden: het bouwen van scheepsrompen in series.

De grote doorbraak komt tijdens de oliecrisis van 1973. De olieproducerende landen zoeken werkschepen om havens aan te leggen. Het bedrijf uit de Alblasserwaard kan deze ongeveer uit voorraad leveren. Om minder conjunctuurgevoelig te zijn, stapt Kommer later ook in de scheepsreparatie. Met dik dertig werkmaatschappijen biedt hij inmiddels werk aan 10.400 mensen.

Het is echter niet louter rozengeur en maneschijn. Damen Shipyards kampt op dit moment met enkele grote problemen. De overname van de Okean-werf in Oekraïne valt fors tegen. De aanloopperikelen na de overname van de werf, ooit goed voor zo’n 6000 arbeidsplaatsen, zijn hardnekkig. Damen moet aanzienlijk meer geld uittrekken dan verwacht om de moeilijkheden het hoofd te bieden. Het concern noteert mede daardoor forse verliezen: 19,6 miljoen euro in 2002 en 12,8 miljoen in 2003, bij een slinkende omzet van respectievelijk 895 miljoen en 870 miljoen.

Een bedrijvenconsortium van onder meer ING, ABN AMRO en Rabobank is de scheepsbouwer recent te hulp geschoten met een kredietverruiming van 200 miljoen euro. Damen Shipyards loopt namelijk tegen een acuut liquiditeitsprobleem aan. Het maritieme bedrijf heeft meer geld nodig om de bouw van nieuwe schepen voor te financieren, omdat toekomstige eigenaren steeds minder vooruitbetalen.

De scheepsbouwer uit Gorinchem kent nog een probleem. De scheepsreparatie in Nederland (1600 arbeidskrachten, 245 miljoen euro omzet in 2003) staat zwaar onder druk. Rederijen wijken met grote staalschades uit naar bijvoorbeeld Polen of de Baltische staten, waar de loonkosten lager liggen.

Damen Shipyards telt vier verschillende scheepsreparatiewerven in Rotterdam. De vier bedrijven, die elkaar beconcurrerende, zijn kort geleden bij een herstructurering in één bv en onder één managementteam gebracht. Onderling gekrakeel op prijs en prestatie kan Damen Shiprepair zich niet meer veroorloven. De directie wil twee van de vier werven sluiten en de haventerreinen verkopen. Daarbij vervallen 224 van de 550 banen.

De bonden volgen de ontwikkelingen met argusogen. Zij vrezen dat de ”scheepsreparatie” de liquiditeitsproblemen in Gorinchem het hoofd moeten bieden. Een link tussen de problemen in Oekraïne en de ’oplossing’ in Rotterdam is snel gelegd.

De scheepsbouwer verkeert in zwaar weer, dat staat als een paal boven water. De topman spreekt zelf ook over zorgwekkende ontwikkelingen. De vraag dringt zich echter op of de problemen van het totale scheepsbouwconcern werkelijk zo ernstig en structureel zijn als wordt afgeschilderd door bonden, gedupeerden en sommige media. Maritiem deskundigen nuanceren het opgeroepen negatieve beeld, als zou het „koninkrijk van Kommer in zijn voegen kraken.”

De verliezen van de scheepsbouwer pakten vorig jaar al een stuk minder ongunstig uit, vergeleken met 2002. Bovendien verwacht Damen dit jaar in Oekraïne break-even te draaien, waardoor het lek boven water zou zijn. Ingewijden wijzen erop dat andere bedrijfsonderdelen van Damen Shipyards -naar omstandigheden- niet slecht presteren.

Geruchten over ”een houdgreep” van de banken zijn natuurlijk een teken aan de wand. Erg vervelend voor een ondernemer, maar het is niet ongebruikelijk dat financiële instellingen een stevige vinger in de pap eisen bij een bedrijf waarin zij veel geld hebben gestoken. De scheepsbouwer benadrukt echter zelf de touwtjes nog altijd in handen te hebben.

Damen Shipyards lijkt -met deze te overziene problemen- nog niet het toonbeeld van een onbestuurbaar, zinkend schip. De resultaten staan onder druk, ja, maar algehele paniek lijkt wat voorbarig.