Hoe het komt dat de Spanjaarden wéér naar de stembus mogen
Het is de schuld van iedereen, behalve van Pedro Sanchez. Dat was de boodschap van de demissionaire premier van Spanje toen hij dinsdag bekendmaakte dat hij er niet in geslaagd was een coalitie te vormen.
Het is de vierde keer binnen vier jaar dat Spanje als gevolg daarvan een nieuw parlement moet kiezen. De sociaaldemocraat Sanchez weet heel goed dat de Spanjaarden niet bepaald zitten te wachten op een nieuwe stembusgang. En dus was het vooral zaak om te voorkomen dat hij de schuld krijgt van de mislukte kabinetsformatie.
Of dat zal lukken, is de vraag. In elk geval kaatsten de leiders van de andere partijen de bal meteen terug naar Sanchez. De enige die verantwoordelijk is voor de impasse is degene die premier wilde worden zonder werkelijk te onderhandelen over samenwerking, was hun verwijt.
Getouwtrek
De sociaaldemocratische PSOE van Sanchez werd bij de jongste verkiezingen in april de grootste partij met 29 procent van de stemmen. Onvoldoende voor een meerderheid in het parlement, dus moest hij op zoek naar een coalitie- of gedoogpartner. De voor de hand liggende kandidaat was de linkse partij Unidas Podemos van Pablo Iglesias. Sanchez had in zijn campagne immers ingespeeld op de angst voor een coalitie van de rechtse partijen PP en Cs met de extreemrechtse nieuwkomer Vox. Bovendien steunde een ruime meerderheid van zijn achterban een progressief kabinet met Unidas Podemos.
Vijf maanden sleepten de onderhandelingen zich voort. Maar geen moment wekten Sanchez en zijn onderhandelaars de indruk dat zij serieus geïnteresseerd waren in een akkoord met Unidas Podemos. Na elke concessie van de partij van Iglesias wierpen de sociaaldemocraten een nieuwe barrière op. Een voorstel over de zetelverdeling van de PSOE werd in eerste instantie afgewezen door Unidas Podemos. Maar toen de partij van Iglesias een week later toch akkoord ging, trokken de sociaaldemocraten hun voorstel in. Het was „verlopen.”
Terwijl Sanchez onderhandelde met links, riep hij de rechtse partijen PP en Cs op om een kabinet van de PSOE zonder Unidas Podemos mogelijk te maken door zich van stemming te onthouden. Dat was ook niet bevorderlijk voor de sfeer tussen de onderhandelaars.
In de peilingen staat Sanchez op winst. Volgens analisten zou dat een van de redenen zijn waarom de 47-jarige Madrileen nu nog geen regering wil vormen. Maar een absolute meerderheid is zo goed als uitgesloten. De kans is dan ook reëel dat de krachtsverhoudingen na de verkiezingen van 10 november niet wezenlijk veranderen. Dat zou betekenen dat Sanchez nog steeds de steun nodig heeft van dezelfde partijen die hem vorig zomer aan de macht hielpen bij de motie van wantrouwen tegen zijn voorganger Mariano Rajoy: Podemos en de Catalaanse en Baskische fracties.
Alles wijst er echter op dat Sanchez liever in zee gaat met de rechtsliberale Cs van Albert Rivera. Maar of die combinatie een meerderheid oplevert, is twijfelachtig. Eén ding lijkt zeker: Spanje gaat instabiele tijden tegemoet.