Even opfrissen: wat is het recht op inzage precies?

Als burger kun je naar een bedrijf, vereniging of stichting stappen en vragen of deze organisatie persoonsgegevens over jou verwerkt. Dit wordt het recht op inzage genoemd. Blijkt dat het geval te zijn, dan heb je recht op uitleg: met welk doel gebeurt dit? Ook mag je een kopie van je persoonsgegevens opvragen.

Lees ook

Mailtjes kerkenraad vallen onder inzagerecht

Waar is dit recht te vinden in de wet?

In artikel 15 van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Overigens bestond het recht op inzage ook al in de voorloper van de AVG, de Wet bescherming persoonsgegevens.

Geldt het inzagerecht ook voor gemeenteleden van een kerk?

Ja, kerkgenootschappen vallen, net als scholen, stichtingen, bedrijven en overheden, ook onder de AVG. Zij worden door de wet „verwerkingsverantwoordelijken” genoemd.

Kerken mogen toch hun eigen regels hanteren?

Kerken mogen inderdaad hun eigen reglement (kerkorde) gebruiken. Maar dit reglement mag niet in strijd zijn met de wet. Een kerk kan dus niet in haar kerkorde bepalen dat het recht op inzage niet geldt.

Het gerechtshof in Den Haag heeft uitgesproken dat de gereformeerde kerk vrijgemaakt (gkv) in Dordrecht een gemeentelid afschriften moet geven van meer dan dertig documenten. Voor een groot deel gaat het om vertrouwelijke stukken. Hoe zit het met het kerkelijk ambtsgeheim?

Bij het inzagerecht wil een gemeentelid weten wat er over zijn of haar eigen persoonsgegevens is geregistreerd. Daarbij speelt het ambtsgeheim ten aanzien van deze persoon geen rol, want die vraagt zelf om informatie. Wel moet de kerkenraad natuurlijk rekening houden met de vertrouwelijkheid van persoonsgegevens van anderen. Die vertrouwelijkheid mag niet worden geschonden.

Het ambtsgeheim is in beginsel gekoppeld aan individuele ambtsdragers en ligt vooral bij het persoonlijke pastorale werk. Vertaald naar de huidige seculiere werkelijkheid zou je een kerkenraad kunnen zien als een ‘gewoon’ bestuur die een administratie voert. En dus moet de kerkenraad, evenals elk ander bestuur, nadenken over vertrouwelijkheid, transparantie en het wel of niet vastleggen of communiceren van informatie.

Wat zegt het hof over de vertrouwelijkheid van een kerkenraad?

Het hof geeft aan te begrijpen dat een kerk geen inzage wil geven in vertrouwelijke stukken. Toch meent het hof dat een kerkenraad het inzagerecht niet met een beroep op vertrouwelijkheid volledig kan blokkeren: een gemeentelid heeft immers het fundamentele recht op bescherming van zijn persoonsgegevens.

Advocaat Pieter Pel, die de gkv in Dordrecht bijstaat, uit kritiek op de uitspraak. Volgens hem miskent het hof op dit punt de bestaande jurisprudentie. Die geeft aan dat het inzagerecht niet geldt voor „stukken van intern overleg en beraad.” Kerkenraden moeten, betoogt Pel, evenals andere besturen een vrije vergader- en overlegruimte hebben om tot een besluit te komen. Anders wordt het onwerkbaar.

Op welke manier worden de meningen van kerkenraadsleden beschermd? Zij zullen minder openlijk durven spreken als het inzagerecht zover reikt.

Het recht van inzage heeft alleen betrekking op de eigen persoonsgegevens van een gemeentelid. De privacyrechten van derden, in dit geval de kerkenraadsleden, moeten ook worden beschermd, zegt het hof. Concreet betekent dit dat de kerkenraad bij het verstrekken van de afschriften ervoor moet zorgen dat de uitlatingen over het gemeentelid niet herleidbaar zijn tot de persoon die ze heeft gedaan. Bijvoorbeeld door de namen van de personen zwart te maken.

Volgens advocaat Bart Bouter van het gemeentelid van de gkv in Dordrecht wordt dit nog een praktische uitdaging, waarbij de vraag zal zijn: hoeveel informatie gaat de kerk precies weglakken zonder afbreuk te doen aan de uitspraak?

Wat betekent de uitspraak van het hof voor de praktijk van het kerkenraadswerk?

De AVG brengt met zich mee dat er een helder beleid moet zijn over de omgang met persoonsgegevens, de vastlegging en verwijdering daarvan, en een transparante communicatie. Wat wordt er zoal gezegd in een kerkenraadsvergadering, en wat wordt daarvan wel en niet opgeschreven? Advocaat Bouter denkt dat kerkenraden zich meer zullen gaan focussen op besluiten en minder op de persoonlijke meningen van kerkenraadsleden. Die kunnen nog steeds vrij van gedachten wisselen. Het gaat er vooral om wat ze vervolgens notuleren, en waarom.

Als inzageverzoeken toenemen, kan dit tot een forse administratieve belasting van kerkenraden gaan leiden, verwacht Pel.