Als uitgangspunt voor zijn preek had ds. G. van Manen –sinds januari 2009 predikant van de gemeente– genomen Micha 7:14, onder het thema ”De kudde Uwer erfenis”. Dit is ook de titel van het jubileumboek dat na de dienst werd gepresenteerd (uitg. Gebr. Koster, Barneveld, 278 blz.).

Burgemeester Breunis van de Weerd hield een toespraak namens het gemeentebestuur van Nunspeet. „Ik hoop dat er nog vele lammetjes geboren mogen worden in deze kerk”, zo besloot hij.

Lees hieronder het interview dat redacteur L. Vogelaar hield met diaken J. A. Jobse, auteur van het jubileumboek ”De kudde Uwer erfenis – 100 jaar gereformeerde gemeente Elspeet 1919-2019” (RD, 11-9-2019):

Historie aan de Nachtegaalweg

„Ouderling De Weerd was te Elspeet geboren; hij had er de wereld gediend en is er wedergeboren.” Uit een eeuw historie van de gereformeerde gemeente in het Veluwse dorp zijn er meer van zulke getuigenissen. Een aantal ervan is nu geboekstaafd.

Zeven jaar werkte een commissie aan het boek dat tijdens de jubileumdienst dinsdag verscheen. Auteur J. A. Jobse was er nog langer mee bezig. Een Elspeter van geboorte is hij niet; hij raakte wel met het dorp vergroeid. „Van die honderd jaar heb ik er 52 meegemaakt, als schoolkind, en later kwam ik als onderwijzer terug.” Tien jaar was hij organist in de gemeente; inmiddels is hij 23 jaar diaken.

Over de landerijen achter de kerk is er uitzicht op de plek waar de gereformeerde gemeente begon, in een boerderijtje aan de Merelweg. Aan de Nachtegaalweg werd daarna tweemaal een kerk gebouwd. Van de eerste is nauwelijks de helft bekend: die is zichtbaar op twee onduidelijke foto’s. Van de rest van het gebouw is nog geen afbeelding ontdekt.

Pilaren weg

De huidige kerk –er pal naast– kwam in 1938 klaar en werd in 1976 en 1993 uitgebreid. Vorig jaar was het tijd voor een grote renovatie. De zoldering moest open om er klimaatbeheersing te kunnen plaatsen. Daardoor konden er ook extra balken worden aangebracht. Die waren nodig om de dakconstructie overeind te houden toen de twee pilaren werden weggehaald die het zicht van een aantal kerkgangers belemmerden.

Rond de 900 zitplaatsen telt de kerk nu. De tijd dat vakantiegangers ’s zomers paden, podium, halletjes, consistoriekamer en orgelgalerij vulden, is voorbij. „Door het verdwijnen van Hotel Irene verminderde het aantal gasten. Er zijn er nog honderden, maar van onze leden gaan er nu ook veel op vakantie”, zegt Jobse.

De Nachtegaal, het verenigingsgebouwtje uit 1983, is in 2005 ongeveer verviervoudigd. „In de oude zaal zingt het koor, ook vanwege de akoestiek.” In het kamertje boven vergadert de diaconie en geeft Jobse catechisatie aan tien jongeren met een verstandelijke beperking, afkomstig uit vier gemeenten. De kerkenraad vergaderde daar ook een tijd, omdat de consistoriekamer klein is. Nu dient de grote bovenzaal achterin als ruimte voor kerkenraadsvergaderingen en belijdeniscatechisatie.

Dialect

Ds. J. Fraanje institueerde de Elspeetse gemeente op 10 september 1919. Van de 100 jaar dat ze bestaat, had ze 48 jaar een eigen predikant. Achtereenvolgens werd de gemeente bediend door ds. H. van Gilst (1950-1953), ds. C. Wisse (1963-1972), ds. L. Vogelaar (1974-1981), ds. J. Mol (1982-1986), ds. E. Venema (1986-1997), ds. A. Vermeij (2001-2007) en ds. G. van Manen (vanaf 2009).

Het ledental is al jaren stabiel: ruim duizend. Zo’n 30 à 40 procent van de gemeente bestaat uit ‘import’. „De jeugd, ook uit de families die hier altijd gewoond hebben, spreekt het dialect nauwelijks meer. Zelf sprak ik het als kind nog wel, al was ik hier niet geboren.”

Nieuwbouw

Aan de overkant van de Nachtegaalweg verrijst een nieuwbouwwijk. „Gelukkig blijven er nu meer jonge gezinnen in het dorp dan eerder”, zegt Jobse. „Van vergrijzing is nog geen sprake. In 2015 hebben we een half jaar geen enkele dopeling gehad. Doorgaans zijn het er zo’n twintig per jaar.”

Groei in de diepte was er ook. „Uit elke periode heb ik daarvan wat kunnen vermelden, voornamelijk aan de hand van de getuigenissen van ambtsdragers, voor wie het contact met sommige kinderen des Heeren onvergetelijk geworden was.”

Van één kerk naar een vijftal

De meeste gereformeerde gemeenten op de Veluwe zijn niet ledeboeriaans of kruisgezind van oorsprong. Ze ontstonden nadat het kerkverband in 1907 was gevormd, voornamelijk door uittreding van leden uit de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken.

In Elspeet kwamen de kerkgangers uit de hervormde gemeente, waar destijds ds. W. R. Kalshoven stond. G. Bossenbroek en H. de Weerd waren in 1914 de eerste ouderlingen. In De Weerds huiskamer werden leesdiensten gehouden, in Bossenbroeks huiskamer catechisaties.

Destijds waren er twee kerkelijke gemeenten in Elspeet. Nu zijn er vijf. Ze werken onder meer samen in een stichting die 27 seniorenwoningen wil bouwen.