Wat heeft het voor zin om keer op keer, als je een paar weken vrij hebt, te grijpen naar die boeken van Chaim Potok. Om er, misschien wel voor de tiende keer, razendsnel doorheen te lezen. Om elke keer te ervaren hoe deze weergaloze schrijver je beetpakt, vasthoudt, meesleept, in verhalen die je inmiddels kunt dromen. Denk aan ”Uitverkoren” en het vervolg, ”De belofte”. Of aan de boeken over Asher Lev.

Laat ik een poging doen om dit jaarlijkse ritueel te verklaren. In de hoop dat ik daardoor meer grip krijg op mijn eigen positie, als christen in de politiek, en er licht valt op de goddelijke wijsheid die nodig is om te regeren.

Talenten

Ik neem u mee naar de wereld van Chaim Potok. Een joodse wijk in Brooklyn, New York, waar diverse groepen Joden zich hebben verzameld. Velen zijn in de loop van de jaren gevlucht uit Polen, Oekraïne, Rusland, Duitsland. Zomaar enkele voorbeelden van landen waar Joden hun leven niet zeker waren. Potok laat zien met welke veerkracht deze joodse gemeenschappen zich verenigen en hun leven herpakken, doorgloeid van de pijn van hun verleden.

Steeds opnieuw sleept Chaim Potok ons binnen in een verhaal van meestal een jongere, die zich volledig wil conformeren aan de tradities en de geloofsgemeenschap waar hij vandaan komt, maar tevens worstelt met het enorme dilemma van een bevlogenheid of van een talent dat schuurt met die traditie en die gemeenschap.

Dat is het weerkerende thema. Je hebt een talent en dat heeft God je toebetrouwd. Dat talent vraagt om een uitweg en om een uitwerking. Overigens, dat talent of die bevlogenheid hoeft niet uitzonderlijk te zijn. Zeker, in de boeken van Potok komt dat wel voor: een briljante student, een uitzonderlijk begaafde kunstenaar. Maar die bevlogenheid zit net zo goed in ons allemaal. Wat is je talent? Misschien kun je goed studeren of ben je juist een doener. Je bent misschien zeer creatief of heel trouw. Dat is een bijzonder talent, toch? Wellicht kun je geweldig goed luisteren of juist prima spreken. Misschien ben je een meester in het zwijgen.

Vervuld met Christus

De hoofdpersonen van Chaim Potok worstelen met hun Joodse roots en met hun talent, in relatie tot hun leefomgeving. Een soort driedimensionaal krachtenveld.

Dat is nu precies het punt waar het om draait voor een christen in de politiek. Immers, je bent een christen, maar ook een persoon met een of meer talenten. Die beide aspecten moeten tot hun recht komen in de politiek.

Het christen zijn is, als het goed is, alomvattend. Dat doortrekt je wezen. De kortste omschrijving van een christen las ik ooit in een preek van wijlen ds. J. van Haaren: „Een christen is iemand die vervuld is met Christus.” Dat staat bovenaan en stempelt je talenten, zodat die gericht zijn op Christus.

Wat moet je daarmee in de politiek, in onze samenleving, die wars is van het christelijk geloof? Hoe zijn die met elkaar in evenwicht te brengen? Dat is een zoektocht voor iedereen, en voor de politicus in het bijzonder, omdat deze geroepen wordt zich als christen en in persoon te verhouden tot het politieke krachtenveld.

Waarden en normen

Politiek wordt wel omschreven als „de wijze waarop in een samenleving de belangentegenstellingen van groepen en individuen tot hun recht komen - meestal op basis van onderhandelingen - op de verschillende bestuurlijke en maatschappelijke niveaus.” Mooie omschrijving, maar hoe komt het belang van het christelijk leven daarin tot zijn recht? In de praktijk van alledag zal men dan moeten leven naar bepaalde normen, die getoetst worden aan de Bijbel. Het christelijk leven komt pas tot zijn recht als er een gedeeld patroon van waarden en normen wordt aanvaard.

Hoe ver zijn we daarvan af! Denk aan het gezinsbeleid, de zondag, het doorgeschoten gelijkheidsdenken en de nieuwste levensbeëindigingsplannen. En wat te denken van de genderideologie, die momenteel haar duizenden verslaat zonder acht te slaan op wat God in Zijn goede schepping heeft gelegd? Hoe verhoudt zich dat tot het belang van het christelijk leven vanuit Bijbelse waarden?

Kortom, wat heb je als christen te zoeken in het politieke landschap anno 2019? Het antwoord kan kort zijn: álles!

Een christen heeft alles te zoeken in de politiek, omdat zijn christen zijn niet op zichzelf staat. Omdat dit christen zijn gedrenkt dient te zijn in het liefhebben van God en van de naaste. Dat betekent heel concreet dat christenen hun medemensen die anders denken niet zomaar mogen loslaten! En christenen hebben alles in de politiek te zoeken omdat ze geroepen worden om te geloven wat Psalm 93 verwoordt: „De HEERE regeert!” Het refrein ervan klinkt in de Psalmen 96, 97en 99.

Salomo

God de HEERE regeert. Jawel, en het kabinet-Rutte III ook. Maar dat laatste is alleen mogelijk bij de gratie Gods, of men het gelooft of niet. Het kabinet regeert omdat God de HEERE regeert. Omdat Hij alle dingen leidt en bestuurt, ook al snappen wij, nietige christenpolitici, er soms helemaal niets van. Hoe kan het immers dat de achtereenvolgende kabinetten wetten indienen en aanvaarden die lijnrecht tegen de Bijbelse waarden ingaan? Hoe zit het dan met die Godsregering? Waarom laat God dat toe? Dat zijn trouwens geen nieuwe vragen. Augustinus zei al dat er wel dingen tegen Gods wil in gebeuren, maar niet buiten Zijn wil om.

Bij al deze grote vragen klemt de vraag wat nu de taak is van ieder van ons, als het gaat om goddelijke wijsheid in het regeren en als christen in de politiek.

Dan kom ik terecht bij het gebed van Salomo in die bekende geschiedenis in 1 Koningen 3, waar Salomo door God opgezocht wordt en mag zeggen wat hij wil ontvangen. Dan bidt hij: „Geef dan Uw knecht een verstandig hart, om Uw volk te richten; verstandelijk onderscheidende tussen goed en kwaad.”

Wat een bijzondere vraag van Salomo, wat een ootmoedige houding. Die is volgens de bekende dr. Kohlbrugge nodig in alle levensverbanden. Hij zegt: „Maar als God Almachtig de keizer en de koning geen nederig hart geeft, als Hij de herder der gemeente geen nederig hart geeft, zodat hij steeds de toevlucht neemt tot de genade, dan zeg ik u dat alles ondersteboven gaat, in de staat, in de gemeente, en ook in ieder huis.”

De boodschap voor de koning en de herder is dezelfde als die voor ons allemaal. Een nederig hart, een ootmoedig gebed om wijsheid, een afhankelijk leven, dat hebben we nodig.

Hoe staat het dan met de goddelijke wijsheid in het regeren? En wat moet een christen in de politiek doen? Kohlbrugge geeft een goede raad: „Ga dan tot God, en vraag Hem om u bij de hand te nemen!” Dat is de enige manier om als christen te dienen in de politiek. Met een nederig hart en in afhankelijkheid!

In de Waalse kerk in Den Haag wordt elke maand een residentiepauzedienst gehouden. Een predikant spreekt een meditatie uit, waarna een politicus van een van de christelijke partijen een toespraak houdt. Deze week sprak Peter Schalk, SGP-fractievoorzitter in de Eerste Kamer.