Cijfers liegen niet. Zo’n 70 procent van het aantal scholen in ons land gaat uit van een levenbeschouwelijke richting, zoals rooms-katholiek, protestants of reformatorisch. Maar veel minder ouders bezoeken wekelijks een kerkdienst. Deze verhouding is de niet-christelijke partijen al decennia een doorn in het oog.

Staatssecretaris Dekker van Onderwijs (VVD) bereidde in de vorige kabinetsperiode een pittige wet voor. De overheid zou in geen enkel opzicht meer rekening moeten houden met de levensbeschouwelijke richting van een school. Dat zou een ramp zijn voor alle laatste scholen van een richting. Na stevige politieke druk haalde Dekker dat idee uit het concept, maar hield wel vast aan zijn voornemen om in zijn algemeenheid geen rekening meer te houden met de richting van de scholen.

De christelijke partijen waren niet blij. Zij wezen onder meer op onderzoeken dat ouders zeer tevreden zijn met het huidige scholenbestand.

Toen kwam de kabinetsformatie van 2017 waarbij CDA en ChristenUnie betrokken waren. Dekker wilde de wet nog snel aan de Raad van State voorleggen voor hij af zou treden. Maar tijdens de formatiebesprekingen wist de ChristenUnie daar een stokje voor te steken en Dekker moest de wet van VVD-onderhandelaar en premier Rutte terughalen. Slob bouwde de wet om ten gunste van de bestaande richtingen. De overheid blijft daarmee rekenen, net als nu het geval is. Maar de minister biedt ouders wel gelegenheid om nieuwe scholen te stichten die zich niet bij een bestaande richting willen aansluiten. Populair gezegd: geen richting wordt ook een richting. De overheid toetst ‘alleen’ of er voldoende leerlingen naar de nieuwe scholen komen en of het onderwijsprogramma kwalitatief voldoende is. De wet ”Meer ruimte voor nieuwe scholen” maakt het mogelijk dat ouders een school kunnen oprichten rond elk levensbeschouwelijk of pedagogisch-didactisch concept dat zij wenselijk vinden.

Verder legt Slob in de wet het bestaan vast van twee landelijk werkende reformatorische samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs.

Het enthousiasme over de wet is niet groot. De onderwijsorganisaties die uitgaan van een levensbeschouwelijk richting zijn blij dat Slob de nadelige effecten van de wet heeft gehaald, maar van hen hoeft deze exercitie niet zo nodig. De belangenorganisaties voor het openbaar onderwijs vinden dat de overheid veel rigoureuzere maatregelen moet nemen, namelijk een eind te maken aan al het bijzonder onderwijs. De VO-raad is ook tegen omdat nieuwe scholen leiden tot meer concurrentie tussen scholen.

Toch zal Slob de wet met succes door de Tweede Kamer loodsen. De regeringspartijen steunen hem. De fractie die de meeste weerstand zou kunnen bieden, de VVD, staat er „positief in”, zo verklaarde het liberale Kamerlid Heerema donderdagmorgen.