Hoe zeker is het dat er een pakket maatregelen komt?

Daar rekent inmiddels iedereen op. De ECB heeft zelf de buitenwacht voorbereid. Topman Mario Draghi zinspeelt er al enige tijd op. In de verklaring na het vorige beraad, op 25 juli, stond dat de beleidsrentes zeker in de gehele eerste helft van 2020 op hun huidige of een lager niveau zullen liggen. De woorden „of een lager” waren in vergelijking tot eerder toegevoegd. Dat soort details zijn veelzeggend.

Verder gaf Draghi aan dat onderzoek was gestart naar mogelijkheden voor aanscherping van het beleid. Niets doen acht de financiële wereld dan ook uitgesloten. Maar hoe stevig het pakket zal uitvallen, moeten we afwachten.

Wat zijn de overwegingen voor een aanvullende monetaire impuls?

De economische vooruitzichten verslechteren, de groei zwakt af, de wereldhandel krimpt. De escalerende handelsoorlog en de brexit vormen grote risico’s.

Verder is de inflatie in de eurozone weer gedaald. In augustus stegen de prijzen van consumptiegoederen, op jaarbasis, met slechts 1 procent, het laagste peil sinds november 2016.

Volgens de spelregels dient de ECB zijn beleid te richten op het handhaven van een geldontwaarding van onder, maar dichtbij de 2 procent. Het lukt al enkele jaren niet die doelstelling te realiseren. Daarom wil de centrale bank er een schepje bovenop doen, in de hoop dat mensen meer gaan besteden, wat de economie aanjaagt en de inflatie moet opstuwen.

Heeft de ECB nog ruimte om in te grijpen?

Niet veel. Het voornaamste rentetarief staat sinds maart 2016 op 0 procent. Dat betekent dat de commerciële banken gratis kunnen lenen bij de ECB. Als zij overtollige kasmiddelen in Frankfurt parkeren, ontvangen zij geen vergoeding, maar moeten zij over dat deposito 0,4 procent betalen: de omgekeerde wereld. Draghi en zijn collega’s hebben een ‘terug naar normaal’, een verhoging van de rentes, steeds uitgesteld, ook toen er een situatie van hoogconjunctuur was. Nu draaien aan de renteknop, het traditionele beleidsinstrument van centrale banken, betekent daardoor invoering of verdere verlaging van negatieve percentages.

De ECB kan ook het opkopen van obligaties, bedoeld om extra liquiditeit in de economie te pompen, herstarten. Tussen maart 2015 en eind 2018 werd al voor bijna 2600 miljard euro aan waardepapier uit de markt gehaald.

Is iedereen blij met de aanpak van de centrale bank?

Nee, absoluut niet. Veel economen betwijfelen het nut ervan. Ondanks het extreme beleid in de voorbije jaren, bereikt de inflatie immers niet het beoogde tempo. Pensioenfondsen moeten door de historisch lage rente korten op hun uitkeringen. Critici benadrukken verder dat de overvloed aan goedkoop geld leidt tot bubbels op de markten, met hoge aandelenkoersen en hoge huizenprijzen. Overheden –dat betreft vooral de zuidelijke landen– kunnen hervormingen achterwege laten doordat ze hun tekorten toch wel, en tegen lage kosten, gefinancierd krijgen.

De ECB-bestuurders zitten niet op één lijn. President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) gaf kortgeleden aan dat hij een herstart van het opkoopprogramma (nog) niet wenselijk acht. Zijn Duitse collega Weidmann sprak zich publiekelijk uit tegen een grootscheeps stimuleringspakket.

Waarom houdt de ECB dan toch vast aan zijn omstreden beleid?

De meerderheid in het bestuur blijft erbij dat dit nodig is om deflatie en een daardoor stagnerende groei te voorkomen. Nick Kounis, econoom bij ABN AMRO, zei het afgelopen zaterdag in het Financieel Dagblad zo: „De ECB zegt zelf dat het werkt en aangezien ze het gat tussen de werkelijke en de verwachte inflatie moeten dichten, is dit de enige weg.”

Wat gaat de burger merken van de extra maatregelen?

De marktrente daalt verder, zagen we de afgelopen weken al. Dat is gunstig voor wie een hypotheek afsluit. Voor spaarders zijn het daarentegen barre tijden. De vraag is of de banken het aandurven om voor hen op enig moment negatieve tarieven te introduceren. Als zij de markt volgen, is die stap onvermijdelijk. Maar onbekendheid met wat er dan gebeurt –zullen de klanten misschien massaal hun tegoeden opnemen?– weerhoudt ze er tot dusver van.

>>rd.nl/ecb

Draghi zwaait eind oktober af

Het bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB), dat om de zes weken vergadert, wordt gevormd door de zes leden van de directie, met aan het hoofd Mario Draghi, en de presidenten van de nationale centrale banken van de negentien landen uit het eurogebied.

Vanuit Nederland zit Klaas Knot aan tafel. Het bestuur opereert onafhankelijk, van politieke beïnvloeding mag geen sprake zijn.

De termijn van acht jaar van Draghi loopt eind otober af. De Italiaan draagt dan het stokje over aan Christine Lagarde uit Frankrijk. De regeringsleiders regelden begin juli haar benoeming.

De ECB bepaalt het monetaire beleid voor alle eurolanden. Centraal daarbij staat de rente. Besluiten worden genomen bij meerderheid, de stemverhoudingen worden niet gepubliceerd.