De auteur van het artikel ”Geluid van de zaag heeft zich diep in mijn ziel genesteld” (RD 23-8) kijkt terug op zijn reis naar de Amazone in 1994. Hij ziet verband tussen de huidige bosbranden in dit gebied, de omvorming van Amazonebos tot agrarisch gebied voor soja-, palmolie- en veeteelt en de kap van tropisch hardhout.

Lees ook

Geluid van de zaag heeft zich diep in mijn ziel genesteld

Hoewel dit verband op het oog logisch lijkt, is de situatie aanzienlijk minder zwart-wit dan de auteur en velen met hem denken. Mede als gevolg van de wereldwijde, door emotie gevoede media-aandacht voor de branden – ze waren zelfs topprioriteit op de G7-bijeenkomst in Parijs – lijkt het alsof de Amazone ten dode is opgeschreven. De oogst van tropisch hardhout zou daar mede een oorzaak van zijn.

Als overtuigde leverancier van tropisch hardhout, veelal uit de Amazone, vind ik het belangrijk om nuance aan te brengen in de emotionele discussie die nu gaande is. Omdat, hoe paradoxaal het ook klinkt, duurzame hardhoutoogst juist een garantie is voor het behoud van de Amazone, in plaats van een bedreiging. Enerzijds omdat het bos daardoor gezond en intact blijft, anderzijds doordat het lokale overheden, bedrijven en bosarbeiders een eerlijk inkomen biedt en zij dus niet hun percelen hoeven plat te branden voor soja- of veeteelt.

Fout hardhout

Laat ik meteen duidelijk zijn: er bestaat absoluut fóut tropisch hardhout. Hardhout zonder FSC- of PEFC-keurmerk moet je als weldenkend mens gewoon links laten liggen. Omdat de kans bestaat dat dit hout geoogst wordt op de manier die in genoemd artikel wordt beschreven. Dit zorgt voor kaalslag in tropische oerbossen en voor woekerwinsten voor de houthakkers, op korte termijn welteverstaan. Op langere termijn blijft er echter niets over en dat betekent niets minder dan een ecologische ramp.

Ons FSC-gecertificeerde hardhout is echter een compleet ander verhaal. Die certificering garandeert gezonde bossen, waaruit tot in lengte van dagen en voor een eerlijke prijs verantwoord hardhout geoogst kan worden. Als u dit leest, is een logische reflex: „Jaja, als het bos bedreigd wordt, kan kappen toch nooit bijdragen aan het behoud ervan?” Maar dat is dus wel zo. Hoe dan?

Verantwoord bosbeheer werkt volgens een 25-jarige oogstcyclus. Dat wil zeggen dat een stuk bos (een ”concessie”) wordt opgedeeld in vakken en dat in elk van die vakken maar eens in de 25 jaar bomen geoogst worden. Daarbij wordt niet dat hele stuk land meedogenloos kaalgeslagen, maar worden er met beleid enkele bomen geoogst. Daarbij wordt onder andere rekening gehouden met de lokale bewoners, met de houtsoortensamenstelling (biodiversiteit) en met de flora en fauna. Er worden smalle sleepwegen gebruikt om de stammen te kunnen verplaatsen, zodat het bos zich sneller kan herstellen. Vervolgens wordt dat stuk bos weer 25 jaar met rust gelaten.

Wereldwijd voorop

Van kap tot schap wordt deze manier van werken streng gecontroleerd door onafhankelijke inspecteurs van organisaties als SGS en Control Union. En voor de duidelijkheid: FSC is geen schijnkeurmerk waar uitsluitend producenten met een eigen belang achter zitten. De Forest Stewardship Council is een wereldwijd opererend, onafhankelijk instituut dat al sinds 1993 vooroploopt in verantwoord bosbeheer en dat ondersteund wordt door onder andere het Wereld Natuur Fonds. Voor mijn bedrijf is met name dat laatste de reden geweest om uitsluitend FSC-gecertificeerd hardhout te verhandelen. De betrokkenheid van deze milieubeweging garandeert op een eerlijke manier hout oogsten en geld verdienen, met oog voor de lokale bevolking en met behoud van het bos.

Een goed beheerd bos loopt aanzienlijk minder risico om gekapt te worden voor andere doeleinden. Sojaproductie, vleesproductie, palmolieproductie en mijnbouw zijn vele malen bedreigender voor tropische regenwouden dan verantwoorde bosbouw, iets wat onlangs opnieuw door Greenpeace bevestigd is.

Bovendien – en dit wordt vaak vergeten – neemt een jong, groeiend bos aanzienlijk meer CO2 op dan een volwassen, volgroeid bos. Als de tropische regenwouden de longen van de wereld zijn, dan hebben wij er belang bij die longen jong en sterk te houden. Verantwoord kappen dus. Maar vanwege de hetze tegen tropisch hardhout die de afgelopen jaren onder andere in Nederland heeft plaatsgevonden, is de vraag naar tropisch hardhout sterk gedaald. En wat doe je als Braziliaanse, Indonesische of Peruaanse bosbouwer wanneer je merkt dat je omzet wegvalt? Je zoekt naar alternatieven. Omdat je je familie te eten wilt geven, zwicht je voor een optie waarvan je zelf ook wel beseft dat het onvermijdelijk een race naar de bodem is: kappen, platbranden, plantages maken.

Eerlijke boterham

Laten we dus onder ogen zien dat petities ondertekenen en miljoenen overmaken naar Brazilië het regenwoud niet gaan redden. Een hek om het regenwoud zetten, ontneemt lokale boeren de kans een eerlijke boterham te verdienen, terwijl het alternatief voor bosbouw, zoals ik uiteenzette, verwoestende gevolgen heeft. Wat wel actief bijdraagt aan het behoud van het regenwoud voor vele generaties na ons is duurzaam, circulair gebruik ervan. Onafhankelijk gecontroleerde, duurzame houtkap is een heel verantwoorde manier om dat te doen.

De auteur is directeur van Van den Berg Hardhout BV in Lopik en als zodanig betrokken bij meerdere bosbehoudprojecten in de tropen.