In alle stilte publiceerde minister Ollongren van Binnenlandse Zaken deze week een wetsvoorstel op de internetconsultatie.nl met verstrekkende gevolgen voor kleinere partijen in ons land. De bewindsvrouw wil de wijze van verkiezen voor de Eerste Kamer wijzigen. Op dit moment kiezen de Provinciale Statenleden enkele maanden nadat zij zijn gekozen, in een keer alle 75 leden van de Eerste Kamer.

Het kabinet wil nu dat elke drie jaar de helft van de Senaat aftreedt en dat Provinciale Statenleden per keer een halve Eerste Kamer kiezen; de ene keer dus 37 zetels en drie jaar later 38 zetels. Voor 1983 was dit systeem ook van kracht. De zittingsduur van een senator is dan geen vier, maar zes jaar.

Ollongren vindt dat door de huidige manier van kiezen de politieke rol van de Eerste Kamer te groot is geworden. Volgens haar is de Senaat erbij gebaat het politieke handwerk in alle rust op de achtergrond te doen. Nu ligt bovendien bij Provinciale Statenverkiezingen teveel de focus op de vraag of de coalitiepartijen in de Eerste Kamer wel de meerderheid behalen. Door de nieuwe wijze van verkiezen, werkt de uitslag van de Statenverkiezingen langzamer door in de samenstelling van de Senaat.

„Het gevolg van dit wetsvoorstel is dat feitelijk de kiesdrempel wordt verdubbeld”, zo stelt Schalk. „Daardoor zullen de kleine partijen, waaronder de SGP, waarschijnlijk uit de Senaat verdwijnen. De staatscommissie onder leiding van VVD’er Remkes die ons parlementair stelsel onder de loep nam, heeft juist geadviseerd om de wijze van verkiezingen níét te veranderen.”

Coalitiepartner ChristenUnie is verbaasd door de publicatie van de wet. Tweede Kamerlid Stieneke van der Graaf vindt dat minister Ollongren „voor de troepen uitloopt. We zijn nog volop bezig met de schriftelijke voorbereiding voor een debat over de voorstellen van Remkes dat in oktober moet plaatsvinden. Ik voel me overvallen door deze Grondwetswijziging.” Van der Graaf gaat het voorstel nauwgezet bestuderen: „Daarbij zal ik speciaal letten op de positie van kleine partijen. Nederland kent een representatieve democratie en we hechten erg aan evenredige vertegenwoordiging.”

Coalitiepartner CDA zal te zijner tijd steun geven aan het wetsvoorstel, zegt Kamerlid Harry van der Molen. „Maar we moeten wel een oplossing vinden voor de positie van de kleine partijen, waaronder de SGP. Dit wetsvoorstel is bedoeld om de Statenverkiezingen niet laten overheersen door landelijke thema’s. Het is niet bedoeld om kleine partijen de nek om te draaien. De SGP heeft vertegenwoordigers in de Staten en moet ook in de Senaat een plek kunnen krijgen.

Een woordvoerder van minister Ollongren stelde vrijdagmorgen dat de bewindsvrouw bij de opstelling van de wet zal kijken naar onbedoelde neveneffecten.