Begroting

Elke minister of staatssecretaris heeft een eigen wensenlijstje. Het moment om extra geld te krijgen om de plannen uit te voeren, is tijdens het maken van de nieuwe begroting. Over ruim een maand is het weer Prinsjesdag, het moment waarop de plannen voor 2020 worden gepresenteerd. De begroting staat al bijna in de steigers, maar misschien dat er in de eerste ministerraad van het nieuwe politieke jaar toch nog wat valt te halen voor de bewindslieden.

Makkelijk zal het echter niet worden; alles wat geld kost moet eerst langs minister van Financiën Wobke Hoekstra. De CDA’er staat bekend als zuinig en predikt spaarzaamheid. Hij vindt het belangrijk om door te gaan met het aflossen van de staatsschuld en dus moeten de uitgaven niet de pan uitrijzen. Veel sectoren, bijvoorbeeld het onderwijs en de zorg, vragen om extra geld. Het kabinet heeft al extra geld toegezegd, maar niet iedereen vindt het bedrag voldoende. Hoekstra zal echter niet zomaar bereid zijn opnieuw in de buidel te tasten.

Een extra reden voor Hoekstra om de hand op de knip te houden, is de goed draaiende economie en de redelijk positieve vooruitzichten. Vanaf volgende week onderhandelen de coalitiepartijen (te weten VVD, CDA, D66 en ChristenUnie) nog over de begroting.

Koopkracht

De ‘gewone’ gezinnen zijn terug in het middelpunt van de belangstelling. In tijden waarin het individualisme overheerst, richt de politiek zich nu weer even op de huishoudens. De koopkracht van de zogenoemde middeninkomens zou achterblijven bij de economische groei. De lonen stijgen niet snel genoeg, terwijl de vaste lasten maar doorstijgen. Hierdoor komen steeds meer (werkende) mensen in de financiële knel.

Premier Mark Rutte riep enkele maanden geleden het bedrijfsleven op de salarissen te verhogen. Maar volgens velen is Rutte zelf de veroorzaker van de achterblijvende koopkracht; de stijgende energierekening en de duurdere boodschappen zouden de loonstijging tenietdoen.

De coalitiepartijen zijn niet eensgezind over de vraag welke groep nu als eerste een extra steuntje in de rug kan gebruiken. CU noemt jongeren en huizenbezitters, terwijl het CDA de ouderen wat extra wil geven.

De gepresenteerde vooruitzichten van het Centraal Planbureau zijn voor veel Nederlanders gunstig. Zowel het salaris als de koopkracht gaat stijgen, verwacht het planbureau. Het zou echter niet de eerste keer zijn dat koopkrachtplaatjes geen werkelijkheid worden.

Stikstof

Dankzij het Programma Aanpak Stikstof, beter bekend als de PAS en een vondst van het kabinet-Rutte II, konden bouwprojecten in de buurt van beschermde natuurgebieden toch doorgang vinden. De truc: overheden mochten de (onzekere) milieuwinst van toekomstige stikstofbeperkende maatregelen al inboeken en konden op die gekunstelde manier hun bouwvergunningen afgeven.

Vorig jaar haalde het Europese Hof van Justitie een streep door die constructie; eind mei gevolgd door de Raad van State. Vanaf dat moment was het met de Haagse rust gedaan. Voor boeren die willen uitbreiden, ondernemers die zonneparken willen aanleggen en gemeenten die nieuwbouwwijken uit de grond willen stampen, dreigt een onherroepelijk nee.

Een commissie onder leiding van oud-minister en VVD-prominent Remkes werkte met hulp van tientallen ambtenaren van diverse departementen heel de zomer aan de contouren van een advies dat in september klaar moet zijn. De keus voor het kabinet: de opening van vliegveld Lelystad nog verder uitstellen, massaal bouwprojecten stilleggen, natuurbeschermingsmaatregelen versoepelen of de veestapel laten inkrimpen. Stof voor debat voor de vier coalitiepartijen en hun bewindslieden.

Migratie

Hulporganisaties die de Middellandse Zee afvaren; op zoek naar bootvluchtelingen. VVD en CDA gruwen ervan vanwege de vermeende aanzuigende werking, ChristenUnie en D66 zijn juist positief over deze humanitaire hulp.

Gegeven die tegengestelde waardering zal het voor staatssecretaris Broekers-Knol (Asiel) niet altijd gemakkelijk zijn om een helder, eenduidig standpunt in te nemen over de reddingsacties en de aanverwante internationale migratiethematiek. Een van de reddingsschepen, de Sea-Watch 3, vaart onder Nederlandse vlag. Daaruit volgt dat Nederland als verantwoordelijke vlaggenstaat tot ongenoegen van VVD en CDA na elke reddingsactie moet nagaan of er (Italiaanse) havens zijn waar het schip mag binnenvaren. Een Kamermeerderheid wil daarvan af. Voor het kabinet een dilemma.

Reactie moet ook worden gegeven als de EU ontschepingen van andere reddingsacties moet coördineren en vervolgens EU-lidstaten waaronder Nederland verzoekt bootvluchtelingen op te nemen. Het ziet er kortom naar uit dat de deal over het verruimde kinderpardon die VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgelopen januari overeenkwamen niet het laatste asielcompromis was dat deze coalitie moest uitonderhandelen.

Lees ook

Kabinet weer aan de slag na zomervakantie