„Mijn taalgebruik in de Tweede Kamer?”, vraagt PVV-asielwoordvoerder Sietse Fritsma (47). „Dat zou je kunnen omschrijven als direct, to the point en af en toe een beetje rauw.” Soms heeft hij het over nepvluchtelingen, verduidelijkt hij op zijn kleine werkkamer, hoog boven een Haagse winkelstraat. „Sommigen nemen daar natuurlijk aanstoot aan, maar desgewenst leg ik dan uit wat ik bedoel. Een nepvluchteling is iemand die Europa binnenkomt in bijvoorbeeld Italië of Griekenland en in plaats van daar asiel aan te vragen, zoals de EU-landen met elkaar hebben afgesproken, doorreist naar Nederland, Duitsland of Scandinavië. Dan zoek je dus geen bescherming tegen levensgevaar, maar ben je uit op iets anders. Vandaar: nepvluchteling.”

Fritsma belandde in de Tweede Kamer in 2006 toen de PVV met negen zetels het parlement kwam binnen denderen en is dus een van de PVV’ers van het eerste uur. Daarvoor werkte hij zes jaar als beslismedewerker bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), de poortwachter van het asielsysteem. Kort na zijn beëdiging verscheen zijn boek ”De immigratieramp van Nederland”, gebaseerd op zijn IND-ervaringen. De rode draad: Nederland is de grip op de asielinstroom volledig kwijt.

Is de basis voor uw Kamerwerk achteraf gelegd in uw tijd bij de IND?

Fritsma: „Ik heb daar in elk geval geleerd dat de meeste vreemdelingen die bij ons aankloppen helemaal geen asielzoekers zijn. Het zijn partners en familieleden van mensen die eerder zijn toegelaten. Althans, op papier. Zij profiteren van de criteria voor gezinshereniging die ruim zijn en waarmee doorlopend de hand wordt gelicht. De IND kijkt daarvan weg of is niet bij machte er iets tegen te doen. Binnen die organisatie heerst een afvinkcultuur: hoe sneller een dossier wordt afgewerkt, hoe beter het is.”

Fritsma verwijst naar een CBS-rapport dat de instroom van niet-EU-burgers laat zien voor de jaren 1999-2003, 2004-2008, 2009-2013 en 2014-2016. „In het eerste tijdvak zie je ruim 10.000 asielzoekers tegenover bijna 30.000 gezinsmigranten. In het tweede is de verhouding bijna 3.000 tegenover ruim 17.000. in het derde ruim 5.000 tegenover bijna 21.000. Op het cohort 2014-2016 na, waarin de verhouding zo’n beetje 24.000 om 26.000 is, hangt die instroom dus volledig uit het lood.”

Wat is voor de PVV het belangrijkste uitgangspunt in debatten over het asielbeleid?

„Wij vinden dat er tijdelijk een volledige asielstop moet worden ingesteld, totdat de instroom onder controle is. Twee andere onderscheidende punten zijn het sluiten van de Europese binnengrenzen, in elk geval de Nederlandse, en het opzeggen van het VN-vluchtelingenverdrag.”

Voelt u zich als PVV-asielspecialist inmiddels een vertegenwoordiger van een partij die vooral langs de zijlijn staat?

„Vergeet het maar. Al die typeringen. In 2006 peilde de actualiteitenrubriek NOVA ons op een à twee zetels, maar als ik liep te flyeren in Den Haag kreeg ik steeds sterker het gevoel dat wij wel degelijk een snaar wisten te raken. Dat bleek waar te zijn. Natuurlijk hebben we nu te maken met de opkomst van Forum voor Democratie en met Mark Rutte die een cordon sanitaire tegen ons heeft ingesteld. Ik zeur daar niet over. Het is aan ons om de kiezer te blijven uitleggen dat de PVV de stem is die Nederland in beweging brengt.”

Maar spelen u en de PVV echt iets klaar?

„Dat is maar hoe je het bekijkt. Ik ben niet van de gepolijste taal, van het om de hete brij heen draaien. Maar ik ben ook niet iemand die met coalitiepartijen in de achterkamertjes kruipt om zo bij bewindspersonen allerlei toezegginkjes losgepeuterd te krijgen die daarna voor de show nog eventjes in een motie moeten worden vervat. Ik wil het gezonde verstand laten spreken, waardoor mijn moties inderdaad heel direct van toon zijn. Bijvoorbeeld: de Kamer, gehoord de beraadslaging, verzoekt de regering geen criminele asielzoekers meer toe te laten. Of: verzoekt de regering een einde te maken aan de mogelijkheid om eindeloos procedures te stapelen. Dan snapt iedereen wat ik bedoel.”

U bracht in bijna 13 jaar 235 moties in stemming. Één ervan werd aangenomen, de rest werd kansloos weggestemd.

„Die cijfers heb ik niet zo paraat, maar die vormen natuurlijk maar één kant van het verhaal. Neem die moties over het niet-toelaten van criminele asielzoekers. Tal van opeenvolgende bewindslieden hielden ons voor: We snappen de wens, maar binnen het huidige EU-kader is die onuitvoerbaar. Prima, dan komen we in een volgend debat met een motie waarin we zeggen: Kabinet, haal je handtekening weg onder de EU-richtlijn die het aanscherpen van het beleid blokkeert. Ik bedoel, ik kan me als asielspecialist helemaal onderdompelen in de theorie van die Europese richtlijnen, maar ik leg dan liever onder het vergrootglas dat die ondingen voor Nederland enorme obstakels zijn. En het mooie is: eind 2015, na jaren trekken en sleuren, schreef staatssecretaris Dijkhoff opeens dat er toch ruimte was. Al die tijd was het uitzetten of stopzetten van de toelatingsprocedure zogenaamd pas mogelijk na een onherroepelijke veroordeling voor een misdrijf waar 18 maanden cel op stond. In plaats van 18 maanden werden het er zes. Nee, niemand schreef die stap in de goede richting uiteindelijk op het conto van de PVV. Maar natuurlijk was de constante druk die wij uitoefenden wel degelijk een van de redenen waarom Dijkhoff bewoog.”

Had u achteraf dan liever geen motie ingediend waarin u als PVV’er om die aanscherping van 18 naar 6 maanden had gevraagd?

„Nooit. Die kant wil ik, willen we als PVV nooit op. Moet ik dan nu een motie indienen waarin ik voorstel om de drempel bij vijfenhalve maand te leggen? Ik wil dat geen enkele asielzoeker die is veroordeeld voor een misdrijf een verblijfsvergunning krijgt. Nul.”

De PVV claimt pal te staan voor de kernwaarden van de joods-christelijke cultuur. Hoe rijmt u dat met uw pleidooi voor een totale asielstop, dus ook voor vervolgde christenen?

„Dat is een legitieme vraag, maar in mijn ogen zijn deze twee zaken niet onverenigbaar. Op het hoogtepunt van de vluchtelingenpiek van 2015 gingen er in Europa stemmen op voor verplichte asielquota per lidstaat. Landen als Litouwen, Slowakije, Polen en Hongarije voelden daar toen weinig voor. Uiteindelijk gingen ze overstag, op voorwaarde dat er alleen christelijke vluchtelingen hun kant zouden worden opgestuurd. Bij mijn weten staan zij nog altijd klaar om vervolgde christenen gastvrij te onthalen. Dus wat is dan het probleem?”

Voordewind: Asiel te complex voor één verhaal

Hoe de asielstandpunten van de ChristenUnie zich verhouden tot die van de PVV? „Ik sta er voor 300 procent anders in dan Fritsma”, zegt CU-woordvoerder Joël Voordewind. Snel vult hij aan: in hun inzet voor het sneller kunnen terugsturen van overlastgevende asielzoekers uit veilige landen met een kansloos asielverzoek strijden beide partijen zij aan zij.

Enkele lovende woorden over zijn PVV-collega krijgt Voordewind wel over zijn lippen. „Hij zit goed in de dossiers en kent de stukken. Zijn voordracht is boeiend. Aansprekend een standpunt presenteren; dat kan Sietse wel.”

Toch overheerst de kritiek. „Fritsma blijft erbij dat de IND te makkelijk mensen toelaat en dat een zorgvuldiger toetsing door de dienst ertoe zal leiden dat meer aanvragen worden afgewezen”, zegt Voordewind. „Wij zien een ander beeld. Denk aan asielaanvragen van bekeerlingen. Het gebeurt nog te vaak dat de IND hun bekeringsrelaas als ongeloofwaardig terzijde schuift, door gebrek aan kennis of door een te eenzijdig verhoor.”

Kortom: het asielvraagstuk is te complex voor één verhaal, vindt Voordewind. „In plaats van steeds aan te dringen op een strakkere aansturing van de IND kiezen wij ervoor om te zeggen: Joh, hun werk is zo weerbarstig. Geef ze meer middelen en meer budget.”

Voordewind draait er niet omheen: tussen de uitgangspunten van de twee partijen gaapt een wezenlijke kloof. „Zij willen het VN-vluchtelingenverdrag verscheuren. Voor ons is het Bijbelse gebod om de naaste in nood te herbergen leidend. Die twee vallen niet te rijmen met elkaar.”

Dat de CU –weliswaar vanuit andere principes– even geharnast in het asieldebat zit als de PVV gaat er bij het CU-Kamerlid niet in. „Wij kunnen compromissen sluiten. Zie de asielparagraaf van het huidige regeerakkoord; een coproductie van de VVD en ons. Bovendien wordt ons programma momenteel herijkt door ons wetenschappelijk instituut.”

Heeft de PVV ervoor gezorgd dat het beleid in Nederland ten dele wat is aangescherpt? Voordewind: „Hmm. Ik denk dat de grote piek in de vluchtelingeninstroom in 2015 meer ogen heeft geopend dan tien jaar PVV-retoriek.”

Houd de overbodige ”copy en paste-moties” over asielstops en zo maar in de la en probeer constructief met het kabinet mee te denken; dat is wat Voordewind zijn collega zou willen meegeven. „Met zijn kennis en ervaring moet dat volgens mij ook veel bevredigender voor hem zijn.”

Hoe werkt Fritsma en wat bereikte hij?

Veel van de 234 Fritsma-moties die de Kamer kansloos wegstemde, zijn herhaalmoties. Zo vroeg de PVV’er maar liefst 28 keer in vrijwel identieke bewoordingen om een (gedeeltelijke) asielstop, dan wel het sluiten van de grens.

In de ene aangenomen motie vroeg hij Rutte III geen arbeidsmigranten toe te laten uit landen die uitgeprocedeerde asielzoekers in ruil daarvoor sneller wilden terugnemen. Dat het kabinet dit overwoog, was een suggestie van de Telegraaf. Recent kreeg overigens ook een mede door Fritsma ondertekende PVV-motie over de Sea-Watch 3 een meerderheid. Het kabinet zou dit reddingsschip dat de Nederlandse vlag voert, moeten beletten vluchtelingen op te pikken voor de kust van Libië.

Mede door toedoen van Fritsma maakte het kabinet-Rutte I nieuwkomers verantwoordelijk voor hun inburgering. De Kamer heeft twee mede door Fritsma ondertekende PVV-initiatiefwetten (over het uit voorzorg vastzetten van jihadisten en het terugsturen van criminele Antillianen) in behandeling, maar daarvoor is geen steun.