De onderzoekers verrichtten de opgravingen op een archeologische heuvel genaamd el-Araj. Deze bevindt zich in het gebied waar de Jordaan in het Meer van Galilea uitmondt. Het project stond onder leiding van prof. dr. Mordechai (Motti) Aviam van het Kinneret College in Galilea en prof. dr. Steven Notley van het Nyack College in New York. Studenten van beide instellingen, vrijwilligers en betaalde krachten werkten mee aan de opgravingen.

De naam ”Kerk van de Apostelen” is afkomstig van prof. Mordechai Aviam. Hij baseert zich op de geschriften van de Beierse bisschop Willibald, die in 725 een reis maakte rond het Meer van Galilea. Willibald bezocht Tiberias, Magdala, Kursi en Bethsaïda. In Bethsaïda zag hij een basiliek die volgens hem over het huis van Petrus en Andreas gebouwd was. Deze broers behoorden tot de eerste discipelen van de Heere Jezus. Zij kwamen uit het dorp Bethsaïda, dat zich in de eerste eeuw aan de kust van de binnenzee bevond.

Dit jaar vond het team overblijfselen van een groot gebouw met omvangrijke mozaïeken vloeren, een marmeren koorscherm en wandmozaïek gemaakt van glazen steentjes verguld met goud. Deze vondsten getuigen volgens Notley en Aviam van een grote en prachtige kerk. De kerk bleek te zijn verbonden met een klooster.

Uit onderzoek blijkt ook dat er zich een Joods dorp en een Romeinse stad in el-Araj bevonden. De Joodse viervorst Filippus gaf Bethsaïda de status van een polis en noemde deze Romeinse stad Julias.

De mogelijke identificatie van el-Araj met Bethsaïda gaat in tegen de mening van dr. Rami Arav, verbonden aan de universiteit van Nebraska en directeur van het Bethsaïda Opgravingen Project. Arav betoogt al jaren dat de Bijbelse plaats op et-Tell ten noorden van het Meer van Galilea lag. Volgens hem was het meer in de eerste eeuw groter. Et-Tell zou toen dichtbij het water gelegen hebben.

Prof. Notley, u beoogde twintig jaar geleden al dat et-Tell niet het Bijbelse Bethsaïda kon zijn, vanwege de afstand en het gebrek aan Romeinse voorwerpen uit de eerste eeuw. En uw overtuiging is door de recente opgravingen alleen maar sterker geworden.

„De naam Bethsaïda betekent ”huis van de visser”. Uit alle informatie die we over Bethsaïda kunnen vinden, blijkt dat Bethsaïda aan het water lag en met visserij te maken had. Het kan niet drie kilometer van het meer af gelegen hebben.”

Hoe begon het onderzoek?

„Ik begon in 2000 over de locatie te spreken. Ik publiceerde een artikel in het blad Near Eastern Archaeology onder de kop ”Et-Tell is niet Bethsaïda”. Dat veroorzaakte een enorme ophef. In 2014 begon Motti Aviam een onderzoek op el-Araj met een shovel. Hij maakte tien 30 tot 40 centimeter diepe vierkanten van 5 bij 5 meter. Dat gaf enige hoop. We besloten drie onderzoeken te doen.

Het eerste onderzoek was in 2016. Twintig mensen groeven twee weken lang. We vonden voorwerpen van de kruisvaarders. Die hadden gebouwen uit de Byzantijnse tijd (324-640 na Christus) opnieuw gebruikt en een suikerfabriek gebouwd. In 2017 groeven we weer. We vonden overblijfselen van een Romeins badhuis. Dat was opzienbarend, omdat Josephus had geschreven dat Filippus van Bethsaïda een Romeinse stad had gemaakt. Op grond daarvan besloten we nog drie jaar onderzoeken te verrichten. Elk jaar zouden veertig medewerkers vier week lang aan de slag gaan. Dit jaar kregen we ook hulp van bedoeïenen, die we betaalden.

De vondsten en geologische bewijzen lieten zien dat dit gebied in de eerste eeuw niet onder het water laag. Het waterpeil in het meer was in de eerste eeuw lager dan gedacht. Geologen zeggen dat het water waarschijnlijk 215 meter beneden de zeespiegel lag (nu is het peil -211,4 meter; AM).

Dit jaar wilden we de kerk vinden waarover Willibald sprak. Hij schreef dat toen hij van Kapernaüm naar Kursi reisde, hij Bethsaïda bezocht en dat hij een kerk zag die over het huis van Petrus en Andreas was gebouwd.”

Maar er is toch een rooms-katholieke kerk in Kapernaüm over het huis van Petrus gebouwd?

„Uit de Evangeliën is af te leiden dat Petrus in Kapernaüm woonde en in Bethsaïda. Of dat hij in elk geval uit Bethsaïda kwam. Ik ga niet tegen de rooms-katholieke traditie in. Maar er is bewijs dat er zich in el-Araj een kerk bevond. Ik zeg niet met absolute zekerheid dat deze kerk over het huis van Petrus is gebouwd. Wat ik wel zeg, is dat deze kerk bevestigt dat er een traditie was die zei dat het huis van Petrus daar was. Dit is de kerk waarover Willibald sprak. Er is geen andere kerk in dat gebied.”

Hoopt u een huis te vinden onder de kerk?

„Het doel in het volgende seizoen is de kerk volledig bloot te leggen. En dan andere gebouwen op te graven. Of we onder de kerk kunnen kijken, ligt aan de staat van de mozaïeken. Zijn er plaatsen onder de kerk waar we kunnen graven? Het kan ook zijn dat zich onder de kerk een oude synagoge bevond. Heilige plaatsen hielden hun heiligheid door de eeuwen heen, als er andere godsdiensten in het gebied kwamen.”

Wat is er nog meer bekend over de Kerk van de Apostelen?

„We spreken van de Kerk van de Apostelen, maar Willibald sprak van de Kerk van Petrus en Andreas. Verder is er niets bekend over deze kerk. Zelf denk ik dat er nog ergens een andere verwijzing kan zijn. Ik ga heel goed zoeken in mijn bibliotheek.”