De Dienst Nationale Recherche Informatie (DNRI) van het Korps Landelijke Politiediensten heeft in het zogeheten Nationaal Dreigingsbeeld de verschijnselen op een rij gezet en geanalyseerd. Meer dan in het verleden hebben de onderzoekers daarbij aandacht gehad voor de werkwijze van criminele groeperingen en maatschappelijke ontwikkelingen en zich niet alleen geconcentreerd op concrete misdrijven. Volgens het landelijk parket van het Openbaar Ministerie, dat het Dreigingsbeeld dinsdag vrijgaf, maken de onderzoekers het daarmee mogelijk meer dan voorheen in de toekomst te kijken.

De gevolgen van zware of georganiseerde misdaad variëren van economische schade en aantasting van de volksgezondheid tot onrust onder de bevolking en schade aan het internationale imago van Nederland.

Een permanente dreiging voor de Nederlandse samenleving vormen de smokkel van cocaïne en heroïne en de productie en uitvoer van XTC. De gevolgen zijn ernstig en velerlei. De drugs vormen een gevaar voor de volksgezondheid. De smokkel corrumpeert personeel op lucht– en in zeehavens en zet gebruikers aan tot misdaad om het spul te kunnen kopen. De bestrijding van de smokkel legt een enorm beslag op de capaciteit van politie en justitie. Drugshandel genereert enorme hoeveelheden crimineel geld, dat opnieuw kan worden geïnvesteerd in criminele ondernemingen.

De onderzoekers stuitten op duidelijk bewijzen voor het bestaan van florerende misdaadbendes met de ’ouderwetse’, gesloten en homogene structuur van een piramide. Wetenschappers, politie en justitie dachten de laatste jaren dat de georganiseerde misdaad vooral werd beheerst door netwerken, die in wisselende verbanden opereren. Ook vonden de onderzoekers een mengvorm tussen piramide en netwerk: het model van de kwal. Een kwal bestaat uit een stabiele en homogene top die netwerken in criminele projecten aanstuurt.

De opdrachtgevers van het Nationaal Dreigingsbeeld zware of georganiseerde criminaliteit zijn de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie. Zij zullen in het najaar op het voorliggende rapport reageren. Het Openbaar Ministerie zal de minister van Justitie eerst mede op basis van het rapport voorstellen doen voor strafrechtelijke bestrijding van georganiseerde misdaad. Het Nationaal Dreigingsbeeld zal elke twee jaar worden opgesteld.