De bijeenkomst had plaats op een historische locatie: hotel De Wereld in Wageningen. In de zaal waar in mei 1945 niet –zoals de volksmond wil– de Duitse capitulatie werd ondertekend, maar waar wel over de voorwaarden daarvoor werd gesproken.

Het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog wordt de komende anderhalf jaar herdacht. Te beginnen woensdag in het Engelse Portsmouth, 75 jaar nadat de geallieerde vloot daar uitvoer richting de Normandische invasiestranden.

Koning Willem-Alexander geeft op 31 augustus in Terneuzen het startsein voor de Nederlandse herdenking. Er wordt daar met zeecontainers een vrijheidsboulevard ingericht. Te water is er een vlootparade, in de lucht komen historische vliegtuigen voorbij. Het wordt een dankbetoon aan de landen die deelnamen aan de bevrijding. Die zijn dan ook uitgenodigd. Welke hoge gasten er komen, is nog geheim.

Verhalen over haat

Er wordt niet alleen gevierd, maar ook herdacht. De wekenlange strijd om de Scheldemond leidde volgens de Zeeuwse commissaris van de Koning, Polman, tot „onvoorstelbaar veel verliezen.” Op tal van andere plaatsen in Nederland was het niet anders. De vrijheid was duur.

Dat moet herdacht blijven worden, ook al slinkt het aantal mensen dat erover weet te vertellen zienderogen, zegt staatssecretaris Blokhuis. „Verhalen over de oorlog leren ons dat het niet vanzelfsprekend is dat onze kinderen vrij van angst opgroeien. Haat heeft overal dezelfde lelijke kleur; het is goed om te leren wat er gebeurt als je haat vrij spel geeft.”

Indrukwekkend

Eerder al kondigde Blokhuis aan dat het kabinet 1,25 miljoen euro beschikbaar stelt voor de herdenking. Daar komt nog acht ton bij. Het totaal wordt over 24 projecten verdeeld.

Het kabinet blijft ook onderzoek naar de oorlogsjaren stimuleren en maakt daarvoor 15 miljoen vrij. Recent werd bijvoorbeeld een groot onderzoek gestart naar de behandeling van psychiatrische patiënten tijdens de bezettingsjaren.

Blokhuis noemt het indrukwekkend hoeveel mensen elk jaar aan ‘4 en 5 mei’ deelnemen. „Nederland onderscheidt zich daarin positief van andere landen”, zei de Canadese ambassadeur een maand geleden tegen de staatssecretaris. Kabinetsleden zullen de komende anderhalf jaar tal van activiteiten bijwonen.

Vrijheid-express

Oud-Kamervoorzitter Verbeet, voorzitter van zowel het Nationaal Comité 4 en 5 mei als de Stichting 75 jaar vrijheid, somt op wat er zoal op stapel staat: herdenkingen, vieringen, lesprogramma’s, tentoonstellingen. Te beginnen op 12 september in het Limburgse Mesch, waar de eerste bevrijders de Nederlandse grens overkwamen. Ruim een week later begint de herdenking van operatie Market Garden, die een deel van Zuid-Nederland de vrijheid bezorgde. „Lokale geschiedenis en persoonlijke verhalen staan centraal.”

Inmiddels staat er een grote, witte bus voor het hotel. Zo’n Vrijheid-express rijdt er vanaf 4 april volgend jaar in iedere provincie om verhalen „op te halen” en ervoor te zorgen dat ze worden doorverteld. Het wordt een ontmoetingsplek en reflectieruimte. Er zijn veertien bussen in totaal, want Amsterdam en Den Haag krijgen hun eigen touringcar. Het kan geen Nederlander ontgaan dat 75 jaar ‘einde oorlog’ wordt herdacht en gevierd.

Nederlands-Indië

Van 20 tot 26 januari komt er een Holocaust Herdenkingsweek, met onder meer een lichtkunstwerk dat in tal van gemeenten te zien zal zijn. Van 4 april tot 5 mei is er de Maand van de Vrijheid, met op Bevrijdingsdag Vrijheidsmaaltijden in het hele land. Activiteiten zijn er altijd al, maar in 2020 zijn ze „groter, bijzonderder en vernieuwender” dan voorheen.

Er volgt Memorial Day op Margraten (31 mei), en de Nationale Veteranendag in Den Haag (27 juni). Bij het echte einde van de Tweede Wereldoorlog wordt stilgestaan tijdens de Nationale Indiëherdenking in Den Haag (zoals elk jaar) en ditmaal ook in de Rotterdamse hal waar de repatriërende of vluchtende burgers uit Nederlands-Indië aankwamen (15 augustus).

Sluitstuk van de activiteiten is de viering van 75 jaar Verenigde Naties op 24 oktober, ook weer in Den Haag. Zuid-Holland is juist ook volgend jaar aan de beurt om het voortouw te nemen bij de bevrijdingsherdenking.