Het vertolken van levensrauwheid kan zonder vloeken
De gebrokenheid en onopgeloste vragen kunnen haast onder je huid gaan zitten in goede, christelijke boeken. Elke zonde moet beschreven worden, maar dat hoeft niet te verzanden in expliciete vloeken of gedetailleerde seksscènes.
Onlangs verscheen bij uitgeverij Van Wijnen de vertaalde roman ”Gewone genade” van de Amerikaanse christelijke schrijver William Kent Krueger. In het RD stond een interview met de vertaler en uitgever, Dingeman van Wijnen, met als titel ”Worstelen om een vloek in een boek” (17-5). De titel wekt de suggestie dat in genoemde roman een enkele vloek voorkomt. Een vlugge screening levert echter al zo’n 23 vloeken op, variërend van de naam ”Jezus” tot de voluit geschreven vraag om verdoemenis, soms zelfs meerdere keren per pagina en in combinatie met andere grove schuttingtaal. De vraag of dit boek in de christelijke boekhandel thuishoort, is daarom evident. Niet omdat ”Gewone genade” geen mooi boek zou zijn. Want dat is het. Een ontroerend en aangrijpend verhaal, waarin Gods genade zichtbaar wordt op een indrukwekkende manier. Wel omdat het grove taalgebruik en de regelmatig terugkerende vloeken in dit boek niet thuishoren in de christelijke boekhandel en daarmee een grens overgegaan wordt.
Weggemoffeld
Van Wijnen geeft aan dat christelijke literatuur iets van de rauwheid en gebrokenheid moet laten zien. De werkelijkheid moet niet weggemoffeld worden.
Ik denk dat door de jaren heen talloze voorbeelden te noemen zijn van christelijke boeken waarin die werkelijkheid zeer nadrukkelijk naar voren komt. De onvergetelijke klassieker ”De Tornado” van Bé Nijenhuis zit vol rauwe emotie en wanhoop, die ook richting God onbekommerd wordt uitgeschreeuwd. De romans van Els Florijn beschrijven de twee wereldoorlogen op zo’n manier, dat de rauwheid, gebrokenheid en onopgeloste vragen haast onder je huid gaan zitten. Toch wordt er geen onvertogen woord in geschreven. De kracht van goede christelijke literatuur zit juist in die subtiliteit. Elke zonde moet beschreven worden, maar dat hoeft niet te verzanden in expliciete vloeken of gedetailleerde seksscènes.
Van Wijnen geeft nadrukkelijk aan dat bij uitgave van dit boek het missionaire aspect een grote rol speelt. Niet-christenen zullen niet snel een christelijk boek lezen, maar hij hoopt dat ze door het lezen van dit boek wel iets van Gods genade zullen ontdekken. Mijns inziens gaat hij hier volledig voorbij aan het punt waar de weerstand van niet-christenen ten diepste zit. Die weerstand richt zich echt niet op het feit of er wel of geen vloeken in een boek staan. De diepste weerstand zit juist in die sporen van Gods genade die zichtbaar worden. Het Evangelie van zonde en genade, de diepe boodschap van het kruis, is nog steeds niet naar de mens, ook niet als wij die boodschap verpakken in een wat meer seculier aandoend jasje. Als Van Wijnen de seculiere mens wil bereiken, moet hij zijn vertaalde roman uitbrengen bij een andere uitgever en het boek breed laten verspreiden bij de boekhandels Bruna en Libris.
Sluipenderwijs
Nu komt het boek echter de christelijke boekhandel binnen. Sluipenderwijs wordt daarmee een grens verlegd. Er zijn goede boeken waarin helaas gevloekt wordt, maar die zeer de moeite waard zijn om er kennis van te nemen. Die worsteling zal iedere christelijke boekenliefhebber kennen en iedereen zal daarin voor Gods aangezicht zijn eigen keuze maken. Er zijn boeken die je toch leest, voor studie of werk, om kennis te nemen van samenleving, cultuur en tijdgeest, omdat ze een belangrijke plaats innemen in de literatuur. Bij elk boek in de bibliotheek of seculiere boekhandel sta ik voor die afweging en niet iedere vloek is voor mij een reden om een boek niet te lezen.
De christelijke boekhandel heeft daarin echter een heel andere positie. Menige christelijke boekhandel functioneert als een baken in een seculiere omgeving, vaak gesteund door een interkerkelijke achterban. De boeken die daar aangeboden worden, moeten door alle klanten onbevangen gelezen kunnen worden. Inclusief de rauwe werkelijkheid, de gebrokenheid en de zonde in al hun verschijningsvormen die daarin beschreven worden. Maar wel op een manier die past bij een leven naar Gods Woord. Om zo toegerust ook de seculiere wereld weer iets van Gods buitengewone genade te kunnen laten zien.
De auteur werkt als vrijwilliger bij christelijke boekwinkel De Fakkel in Soest.
