Als ik de huidige financieringsnormen vergelijk met de tijd voor 2008 zijn er verschillen, maar ook overeenkomsten. De huidige woningmarkt is extremer, maar de hypotheekmarkt zit in strakkere kaders. Van die kaders mag je wel afwijken – mits goed onderbouwd of expliciet goedgekeurd door overheid of toezichthouders. Maatwerk om het maatwerk is niet meer mogelijk.

Toch is er ook een duidelijke parallel met 2008. Tijdens de crisis werden binnen de toenmalige regelgeving de grenzen opgezocht. Ook nu zie je deze tendens. Eerst kwam er maatwerk voor mensen die in scheiding liggen. Daarna ontstond er verruiming voor ondernemers, flexwerkers en andere doelgroepen met een wisselend of onzeker inkomen. Inmiddels zijn er een seniorennorm en ruimere financieringsnormen voor groene investeringen. Ook de normen om door te stromen naar een volgende woning worden ruimer. Tenslotte richt een toenemend aantal geldverstrekkers zich op het financieren van verhuurd vastgoed.

Je ziet parallel hieraan de trend dat banken de verantwoordelijkheid hoe langer hoe meer bij de adviseur neerleggen. Recent had ik een gesprek bij een bank. Ik zei dat in sommige situaties maatwerk onverstandig is. Volgens de bank is dat echter een commerciële keuze en is de adviseur verantwoordelijk voor het advies. Als consument kun je dan natuurlijk net zo lang zoeken tot je een adviseur vindt die het door jou gewenste maatwerk wél verantwoord vindt.

Eigenlijk zijn er twee soorten maatwerk. Allereerst de gestructureerde variant: een bank formuleert een doelgroep die aan bepaalde eisen moet voldoen. Past een klant daarbinnen, dan hoeft diens adviseur geen uitgebreide onderbouwing te geven. Eigenlijk geeft de bank dan een reguliere beoordeling. Uiteraard blijft de adviseur verantwoordelijk voor het gegeven advies. Net als bij een standaardadvies moet het verantwoord zijn om de hypotheek af te sluiten.

De andere soort is het echte maatwerk. Hierbij moet de adviseur bij de bank een serieuze onderbouwing aanleveren en zeer helder aantonen dat het verantwoord is voor de klant om af te wijken van de normen. Banken die open staan voor het echte maatwerk hebben vaak meer mogelijkheden, maar brengen de klant ook veel onzekerheid. Die moet vaak kosten maken terwijl op voorhand de uitkomst onzeker is.

Bij gestructureerd maatwerk is het mogelijk dat een klant voor wie een hypotheek onverantwoord is, er toch een krijgt als hij voldoet aan de geformuleerde lijst van de bank. Bij echt maatwerk komt zo iemand er niet doorheen.

Echt maatwerk is voor een adviseur vaak leuker, maar kost veel meer energie en is voor de consument veel onzekerder. En of de huidige verruiming van de regels een opmaat vormt voor een volgende crisis is pas achteraf te beoordelen. Als consument of adviseur kun je een crisis niet voorkomen, maar moet je altijd samen kijken of een financiering ‘crisisproof’ is.

De auteur is Master of Financial Planning. Volgende keer : de verruimde financieringsnorm bij senioren. Suggesties of vragen? financieel@refdag.nl