Het Masterplan Binnenschifffahrt dat de Duitse minister van Verkeer Andreas Scheuer (CSU) half mei presenteerde, moet de binnenvaart duurzamer en aantrekkelijker maken. Doel is het aandeel van de sector in het goederenvervoer te laten toenemen naar 12 tot 15 procent in 2030. Zonder maatregelen zou dat aandeel volgens statistiekbureau Destatis blijven steken op 7,8 procent.

Duitsland is dankzij de centrale ligging een belangrijk doorvoerland voor heel Europa. In 2017 verliep volgens cijfers van Destatis bijna 70 procent van de goederenstroom over de weg. Het spoor had een aandeel van 18,7 procent. Slechts 8 procent van de goederen bereikte zijn bestemming per binnenvaartschip. Zeker nu files op de Autobahn –het Duitse snelwegennet– toenemen en 40 procent van de goederentreinen te laat komt, wil de Duitse regering de weg en het spoor ontlasten.

Milieuvriendelijk

Daarbij is de binnenvaart al buitengewoon efficiënt en verhoudingsgewijs milieuvriendelijk, stelde minister Scheuer bij de presentatie van het masterplan. „Een binnenvaartschip met een laadvermogen van 3000 ton kan tot 150 vrachtwagens vervangen. Dat scheelt veel vrachtverkeer op de weg.”

Toch moet er dringend iets gebeuren om de binnenvaart beter te kunnen laten presteren. Hoe penibel de situatie kan worden, bleek in de zomer van 2018. Toen daalde door de droogte de waterstand drastisch. Op veel plekken kwamen schepen stil te liggen, waardoor onder meer een chemiereus als BASF in Ludwigshafen zijn productie deels moest stilleggen.

De Duitse binnenvaartbranchevereniging VCI is blij met het masterplan, maar wil dat de minister haast maakt met het oplossen van enkele knelpunten zoals verouderde sluizen. De zomer van 2018 toonde volgens de vereniging aan hoe afhankelijk de Duitse industrie is van de vaart van en naar de Noordzeehavens.

Het masterplan streeft ook naar het ontwikkelen van emissiearmere schepen, het digitaliseren van administratieve processen bij havens en omslagpunten en het enthousiast maken van jongeren voor de sector. Maar deze plannen hebben weinig zin als niet eerst de infrastructuur goed wordt aangepakt, vindt de VCI.

Niet iedereen in de sector is even positief gestemd over het masterplan. De Europäische Vereinigung der Binnenschiffer heeft onder haar leden Nederlandse schippers die veel in Duitsland varen. Ook de voorzitter is een Nederlandse: Iris Klinkenberg. Het masterplan mag er dan indrukwekkend uitzien, vernieuwend is het volgens haar niet: veel onderdelen betreffen bestaande maatregelen. „Sommige bestaande regelingen worden zelfs afgebouwd, zoals het stimuleringsprogramma voor het bouwen van duurzame schepen, dat eind dit jaar afloopt”, zegt Klinkenberg tegen Bonapart, een internetplatform voor de Europese binnenvaart.

Verwaarloosd

Als er moet worden bezuinigd, is de binnenvaart in Duitsland vaak snel aan de beurt. Nu de economie van het land het al jaren goed doet, groeit het besef dat de waterwegen te lang zijn verwaarloosd. De deelstaat Noordrijn-Westfalen was de afgelopen jaren al druk bezig om het tij te keren. Volgens Hendrik Wüst, minister van Verkeer in de deelstaat, heeft de sector geen goede lobby. Daarom is er structurele steun van de overheid nodig.

Wüst bezocht de afgelopen jaren bijvoorbeeld de Rotterdamse haven om de banden met Nederland aan te halen. De grootste deelstaat van Duitsland heeft ongeveer evenveel inwoners als Nederland en beschouwt Rotterdam als belangrijkste zeehaven.