De SGO werd destijds opgericht na een „gedenkwaardige studiedag” in de Der Aa-kerk in Groningen, aldus Hans Beek uit Zuidhorn, sinds bijna twintig jaar bestuurslid van de stichting. Het betrof een symposium ter gelegenheid van de 250e sterfdag van de beroemde orgelbouwer Arp Schnitger, waarbij pioniers als de gebroeders Cor en Bernhardt Edskes en de organisten Johan van Meurs, Klaas Bolt en Harald Vogel betrokken waren.

Beek: „Zij hadden oog voor de schoonheid en betekenis van het Groninger orgelbezit. Het was de tijd dat de historische uitvoeringspraktijk steeds meer aandacht kreeg. De belangstelling voor de historische orgels liftte daarop mee.”

Tijdens die studiedag constateerde men echter dat veel Groninger orgels, met name de instrumenten van Schnitger, in slechte staat verkeerden. Beek: „De situatie was toen dat de hervormde kerkvoogdijen de kerken en orgels in bezit hadden. In veel gevallen leefde de gedachte dat als er nog bij het orgel gezongen kon worden, het prima was. Maar orgels als die in Godlinze, Zeerijp en Eenum gingen steeds verder achteruit. Dáár werd tijdens het symposium aandacht voor gevraagd.”

Om die reden werd in 1969 Stichting Groningen Orgelland opgericht. Met als tweeledig doel: de promotie en instandhouding van het Groninger orgelbezit. De SGO bezit geen kerken en ook geen orgels, benadrukt Beek. „Wij vormen als stichting het steunpunt voor de plaatselijke orgelcommissies.”

Veel bereikt

In de praktijk betekent dit dat de SGO commissies faciliteert bij het organiseren van concerten en andere activiteiten. Beek: „Wij zijn het overkoepelend orgaan. Zo brengen we elk jaar de Groninger Orgelagenda uit, waarin alle concerten in de provincie zijn opgenomen.”

De twee „paradepaardjes” van de stichting zijn volgens Beek het jaarlijkse orgelconcours –dit jaar vindt de 32e editie plaats– en de meerdaagse orgelreis. „Die twee activiteiten vormen onze corebusiness.”

De achterliggende decennia heeft de SGO veel bereikt, zegt Beek. Bijvoorbeeld op het gebied van orgelrestauraties. „In 1969 was nog maar 10 procent van de Groninger instrumenten gerestaureerd. Dat is nu meer dan 90 procent.” En dan de orgelconcerten in de provincie. „Vijftig jaar geleden waren ze op de vingers van twee handen te tellen. Inmiddels zijn het er honderden.”

Zorgen

Dat betekent niet dat de SGO op haar lauweren kan rusten. Want Beek kent, naast de vreugde over wat is bereikt, ook zorgen. „Door de ontkerkelijking worden kerken aan de eredienst onttrokken en verliezen orgels hun primaire functie van het begeleiden van de gemeentezang. Dan kan, net als vijftig jaar geleden, de situatie ontstaan dat het orgel weer in verval raakt.”

Hij noemt het dorp Niehove als voorbeeld. „Daar is de kerk opengezet voor toerisme, waardoor weer en wind er vrij spel hebben. Het orgel, een fraai historisch instrument, dat in 2001 nog is gerestaureerd, is daardoor weer onbespeelbaar geworden. Dat is een zorg.”

Daarnaast zoekt de SGO voortdurend naar nieuw publiek voor de Groninger instrumenten. „Wij hebben een vast publiek”, zegt Beek. „Maar wij willen graag een jongere en bredere groep bereiken. Dat is ook de opdracht van onze subsidiegever, de provincie. Daarom zoeken wij naar vernieuwing, bijvoorbeeld door orgelmuziek te combineren met een shantykoor, of door repertoire van de Beatles op orgel te vertolken. Daarnaast sluiten we aan bij lokale initiatieven als culinaire wandeltochten. Als het orgel niet meer voor de eredienst wordt gebruikt, moet je op andere manieren de verbinding leggen.”

Feestje

Het gouden jubileum van de SGO én de 300e sterfdag van Arp Schnitger worden deze zomer groots gevierd. Onder het motto ”Orgelzomer Groningen” organiseert de stichting, samen met andere partners, een groot aantal activiteiten, waaronder een jubileumeditie van het SGO-concours.

Hoogtepunt van de jubileumviering is wat Beek betreft de tiendaagse die op maandag 29 juli in de Der Aa-kerk van start gaat. Onder de noemer ”Schnitger Meets…” vindt in de hele provincie een scala aan activiteiten plaats, waaronder concerten, masterclasses en orgelexcursies. Beek: „Die jubileumweek is ons feestje.”

Tunder-cd

Tijdens de opening van de ”Orgelzomer Groningen” op 29 juli bespeelt Peter Westerbrink het orgel van de Der Aa-kerk. Tevens wordt dan het laatste deel in de serie ”Tunder in perspectief” gepresenteerd. Op deze dubbel-cd (de vierde en laatste aflevering in de serie) speelt Westerbrink op het orgel van de Der Aa-kerk muziek van Tunder, Jacob Praetorius, Weckman, Scheideman, Daniel Erich en Wilhelm Karges.

Meer informatie: www.orgelzomer.nl