Het is terecht dat gemeenten, bij monde van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), deze uitzonderlijk stevige taal hanteren. Het water staat ze aan de lippen. Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor taken op het gebied van werk, zorg en jeugd. Met name in de jeugdzorg is sindsdien echter stevig bezuinigd: het Rijk kortte de budgetten met zo’n 15 procent. Het idee daarbij was dat decentralisatie ertoe zou leiden dat de lokale overheid in een vroeg stadium problemen zou kunnen signaleren, zodat preventie en lichte hulp konden worden ingezet in plaats van langdurige begeleiding en dure specialistische zorg.

In diezelfde periode is het aantal jongeren dat jeugdzorg nodig heeft, gestegen met 12 procent: van 380.000 in 2015 tot 428.000 in 2018, bleek uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Deze toename deed zich vooral voor op plekken waar het aantal jongeren relatief sterk stijgt, veel jongeren wonen met een niet-westerse achtergrond en de jeugd afkomstig is uit arme of eenoudergezinnen. Daarnaast is er ook meer zorg nodig voor mensen met psychische problemen en verward gedrag, aldus de VNG.

Gevolg: vrijwel alle gemeenten kampen met flinke tekorten. Vrijwel niet één gemeente komt uit met de begroting voor jeugdzorg. Twee derde komt zelfs meer dan 20 procent te kort en een op de vijf gemeenten meer dan 40 procent. Wachtlijsten en overlast in de wijk dreigen.

Veel gemeenten halen elders geld weg om de jeugdzorgtekorten te dekken. Zo overwegen ze te bezuinigen op klimaatmaatregelen, cultuur en sportcomplexen, willen ze bibliotheken sluiten of de onroerendezaakbelasting (ozb) verhogen.

Inmiddels zitten jongeren en mensen met psychische problemen in de knel. En juist om hen gaat het. Het kan niet zo zijn dat zij het slachtoffer worden van gesteggel over budgetten en discussies over decentralisatie. Zij moeten de zorg krijgen die ze nodig hebben.

Minister De Jonge van Volksgezondheid kwam woensdag in reactie op de brief van de VNG met extra geld over de brug, zo meldden Haagse bronnen. Dit jaar komt 300 miljoen euro beschikbaar. Daarna trekt de bewindsman er enkele jaren steeds ruim 200 miljoen euro voor uit. Dat de minister extra budget vrijmaakt, is een positief signaal. De bedragen zijn overigens lager dan de eis van de vakbonden.

Tegelijkertijd moeten gemeenten de hand in eigen boezem steken. Experts legden daar de afgelopen tijd de vinger bij. En dat is terecht. Extra geld voor jeugdzorg moet ook echt bij jeugdzorg terechtkomen en niet leiden tot extra ambtenaren of meer bureaucratie.