Oké, er is her en der best wat gemopperd over het doorgeslagen karakter. En of we nu blij worden van allerlei formulierenrompslomp zoals toestemmingsformuliertjes voor het maken en publiceren van foto’s? Ook dat zullen maar weinigen beamen.

Privacywaakhonden hebben bedrijven die hun zaakjes niet op orde hebben, forse boetes in het vooruitzicht gesteld. Zo heeft Facebook 3 miljard dollar opzijgezet voor een verwachte boete. In het Cambridge Analyticaschandaal wordt Facebook ervan verdacht gebruikersdata voor politieke doeleinden verkocht te hebben. Data als nieuwe olie. Techniek + data = macht, luidt de nieuwe formule.

Mijn enigszins sceptische houding is gekanteld door een confronterende video over gezichtsherkenningstechniek zoals deze reeds in China wordt ingezet, ook binnen scholen. De studentstromen in de gang worden gemonitord. In de klas worden de gezichten van de leerlingen iedere dertig seconden gescand.

Het ”intelligent gedragsmanagementsysteem” herkent in het klaslokaal zeven verschillende gezichtsuitdrukkingen, zoals neutraal, blij, droevig, ongerust, teleurgesteld, boos en verbaasd. Het analyseert daarnaast zes types gedrag, waaronder lezen, schrijven, handopsteken en luisteren. Het systeem kan tevens aandacht meten en door leraren worden gebruikt om hun leseffectiviteit te analyseren. Dit in combinatie met verhalen over toenemend overheidstoezicht door de cameraïsering van de samenleving en het invoeren van een belonings- en strafsysteem voor goed en slecht gedrag, geeft mij op z’n minst een nietpluisgevoel.

Goed, het maakt wel uit in welk land je woont, met welk regime. Maar nieuw denken gaat over wereldwijde datastromen over landsgrenzen heen, en over techbedrijven als nieuwe instituties met macht.

Onlinegedrag wordt helemaal gevolgd. Die data worden sturend ingezet. Daarbij komt dat er een steeds verdergaande integratie is van het echte leven met het digitale leven. Wie denkt dat we al op de toppen van de technologische zee surfen heeft het mis. Er zit nog veel meer aan te komen. Goed om alert te blijven dus. Privacybescherming als grondrecht – helemaal zo gek nog niet.