Wie zitten er nu echt achter de aanslagen in Sri Lanka? Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid opgeëist, maar heeft geen bewijzen daarvoor getoond, iets wat de terreurbeweging vrijwel altijd doet. Dat de radicaalislamitische beweging van eigen bodem, de National Towheed Jamad (NTJ), erachter zit, lijkt steeds meer een feit, maar de professionaliteit waarmee de aanslagen gebeurden, doet een internationale connectie vermoeden.

Voor de Srilankaanse terreurexpert dr. Ronan Gunaratna, is het zonneklaar: dit is (mede) het werk van Islamitische Staat (IS). „Na de nederlaag van IS in Irak en Syrië, hebben IS-strijders zich over tal van landen verspreid, daarbij samenwerkend met lokale radicaalislamitische groepen.” Gunaratna wijst erop dat IS inmiddels vestigingen heeft in de buurlanden India en de Maldiven, én in Sri Lanka zelf. „IS heeft daarbij westerse doelen op het oog. De terreurgroep ziet het Westen immers als grootste rivaal van de wereldwijde islam en beschouwt het christelijk geloof als de ideologische basis van die westerse wereld.”

Een andere vraag is deze: Hoe had dit kunnen gebeuren? Die vraag klemt des te meer omdat deze week bekend werd dat veiligheidsdiensten in India en de Verenigde Staten al begin april collega’s in Sri Lanka hadden gewaarschuwd voor ophanden zijnde aanslagen op kerken en toeristische locaties. Er rouleerde bij de diensten zelfs een lijst met namen van verdachten.

Waarom is daar niets mee gedaan? De Srilankaanse regering wijst op „nalatigheid” bij de inlichtingendiensten, maar een verklaring zou ook wel eens het gekissebis binnen de regering zelf kunnen zijn. Het is al geruime tijd oorlog tussen president Maithripala Sirisena en premier Ranil Wickremesinghe.

Crisis

Vorig jaar belandde Sri Lanka in een regelrechte bestuurscrisis, toen de president zijn premier de laan uitstuurde. Hij wilde hem vervangen door een partijgenoot, de voormalige president van Sri Lanka (berucht om zijn autoritair bestuur) Mahinda Rajapaksa. Die ‘coup’ mislukte, want december vorig jaar besliste de hoogste rechter van het land dat Wickremesinghe moest terugkeren op zijn premierspost.

Daarmee was de ruzie niet voorbij. Het lijkt er zelfs op dat die over de hoofden van politie- en veiligheidsdiensten verder werd uitgespeeld. Zo werd informatie over nationale veiligheidszaken een pion in een steekspel waarmee de president zijn premier traineerde. Steevast werd die uitgesloten van zittingen van de nationale veiligheidsraad.

Dat in zo’n verpeste sfeer vitale informatie over aanslagen in een lade kon blijven liggen is tamelijk absurd, maar niet ondenkbaar.

Deze week liet president Sirisena weten zich van geen kwaad bewust te zijn: ook hij was niet geïnformeerd door de veiligheidsdiensten, zei hij. De president schoof daarmee alle verantwoordelijkheid in de schoenen van de veiligheidsdiensten, en kondigde „maatregelen” aan. De vraag is of hij werkelijk de vinger op de zere plek legde.

Ook ideologische verschillen spelen een rol bij de rivaliteit tussen president en premier. Op de vraag welke koers Sri Lanka moet varen, geven de twee totaal verschillende antwoorden, en naarmate de presidentiële en parlementsverkiezingen van 2020 naderbij komen, zullen de verschillen zich verscherpen.

Sirisena houdt vast aan een ”Sri Lanka First”-beleid: nationalisme en protectionisme domineren zijn agenda. Economisch is Sirisena (en zijn partij, de ”Sri Lanka Freedom Party” (SLFP)) links. Zo wil hij privatisering van de staatssector tegengaan.

China

Premier Wickremesinghe en zijn ”United National Party” hebben een heel andere kijk op de koers van hun land. De premier wil een open economie, optimaal meedoen met globalisering en dus ook zoveel mogelijk internationale handelsverdragen sluiten met andere landen.

Het was Wickremesinghe die Sri Lanka in 2017 aanmeldde als deelnemer aan China’s Nieuwe Zijderoute-project. Inmiddels is Sri Lanka een cruciaal aanknopingspunt in dat ambitieuze netwerk. Nu Sri Lanka ook in een ander netwerk lijkt te zijn opgenomen –dat van Islamitische Staat– moet dat ook China vanwege de investeringen in het land, grote zorgen baren.