De paniek was groot vorig jaar december. Niet alleen in de politiek, maar in het hele land. Was eerst nog de verwachting dat de energierekening in 2019 voor een gemiddeld gezin ongeveer 100 euro hoger zou zijn dan in 2018, dit bleek 300 euro te zijn. Hoe kon dit verschil zo groot zijn? Op die vraag mocht het PBL woensdag het antwoord komen geven in de Tweede Kamer. Dit planbureau stelt jaarlijks de nationale energieverkenning op, waar de ontwikkeling van de energieprijzen wordt geschetst.

In 2018 heeft PBL dit niet gedaan, omdat het bureau druk was met het doorrekenen van de effecten van het klimaatakkoord. Het kabinet baseerde zich dus op cijfers uit 2017, wat tot veel kritiek leidde.

Volgens het planbureau heeft de onverwachte stijging drie belangrijke oorzaken. Ten eerste werden de netkosten hoger omdat netbedrijven flink investeren in het verder ontwikkelen van de infrastructuur van gas en elektriciteit. Ook verhoogde het kabinet de energiebelasting in het regeerakkoord. De derde oorzaak is dat het energieverbruik minder afneemt dan PBL voorspelde.

Het planbureau verwacht dat de energierekening in de toekomst verder omhoog zal gaan. De tarieven voor transport en aansluiting voor gas en elektriciteit nemen steeds verder toe. Ook is al sinds 2010 de energiebelasting gestegen. Boot benadrukte dat het kabinetsbeleid bepalend is voor de ontwikkeling van de hoogte van de energierekening voor huishoudens.

Ontzien

Door de onvoorziene snelle stijging van de energierekening heeft het kabinet aangekondigd dat de voorgenomen ontwikkeling van de rekening uit het regeerakkoord afgevlakt wordt. Een hogere energierekening raakt voornamelijk mensen met lage inkomens, een groep die het kabinet juist wil ontzien. Mensen met een laag inkomen besteden relatief gezien een groter deel van hun inkomen aan gas, water en licht, waardoor een verhoging van de energiebelasting extra hard aankomt.

Om voortaan meer duidelijkheid te scheppen over de ontwikkeling van de energierekening, gaat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat met voorbeeldhuishoudens rekenen. Hierdoor zou in een eerder stadium aan te geven zijn hoe hard de energierekening stijgt voor verschillende typen huishoudens.