Rome was maandag het diplomatieke speelterrein van de hoofdrolspelers in het conflict in Libië. De vice-president van de Libische regering, Ahmed Maiteeq, landde maandag. Een dag eerder was Mohamed al-Thani, de minister van Buitenlandse Zaken van Qatar, er al aangekomen. Qatar steunt de regering in Tripoli. Hun samenwerking is aangescherpt om het hoofd te bieden aan de militaire aanval van het leger van generaal Khalifa Haftar. „Wie Haftar niets in de weg legt, moet beseffen dat dat zal leiden tot een burgeroorlog die te vergelijken is met die in Syrië”, zei Maiteeq in het Italiaanse dagblad La Repubblica.

Haftar gaf zijn strijdkrachten op 4 april opdracht voor een offensief om de hoofdstad Tripoli in handen te krijgen. De militair trotseerde daarna oproepen van de internationale gemeenschap om de gevechten te staken. Hij wordt openlijk gesteund door Egypte, waar hij afgelopen zondag werd ontvangen door president Sisi. Ook Saudi-Arabië staat achter de generaal. Beide landen geven de voorkeur aan de autoritaire krijgsheer boven de zwakke regering van nationale overeenkomst van Sarraj.

Stilzwijgend geven ook de Verenigde Staten Haftar het voordeel van de twijfel. Twee dagen na het begin van Haftars offensief trokken de VS hun militaire contigent bij Tripoli terug. De aanval van Haftar is vermoedelijk ook ingegeven door de veranderde strategische politiek van de VS. „De Amerikaanse politiek is onder Trump geheel veranderd. De steun aan de politieke islam onder Obama is ingeruild voor het oude idee van steun aan autoritaire leiders, met name aan Sisi van Egypte en koning Salman van Saudi-Arabië. Dat de heroriëntering van de Midden-Oostenpolitiek ook gevolgen zou hebben voor Libië, was onvermijdelijk”, zegt Germano Dettori, hoogleraar strategische studies aan de universiteit LUISS in Rome.

Het conflict maakt de verdeeldheid in Europa duidelijk. De EU heeft het offensief van Haftar niet veroordeeld, omdat Frankrijk de generaal ondersteunt. Die beschouwt Libië onderdeel van zijn machtssfeer, omdat de buurlanden (Algerije, Niger en Tjaad) traditioneel een link hebben met Frankrijk. Ook Italië beschouwt Libië, dat een voormalige Italiaanse kolonie is, als zijn invloedssfeer. Het olierijke Libië wekt de lust van beide Europese landen ook wegens de energiebronnen die het land rijk is. Voor Italië speelt mee dat een intensivering van de Libische oorlog de immigratie over de Middellandse Zee naar Italië stimuleert.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakte bekend dat er al 18.000 mensen op de vlucht zijn sinds het uitbreken van de schermutselingen. Een nieuwe golf van ditmaal politieke vluchtelingen kan Italië met goed fatsoen niet afremmen. „Het sluiten van de havens kan af en toe effectief zijn, met name om de EU een beetje op te schudden”, zei de Italiaanse vice-premier di Maio zondag. „Maar als de crisis echt toeneemt, moeten we ons op een meer gestructureerde manier voorbereiden in overeenstemming met internationale recht.”

Ook al zou Haftar de burgeroorlog winnen, dan is het twijfelachtig of Libië definitief in rustiger vaarwater komt. Haftar, die eigenlijk geen generaal is maar een maarschalk, is 75 jaar oud en heeft een broze gezondheid. Een jaar geleden verbleef hij twee weken in een kliniek in Parijs wegens een ernstige aandoening.

Sinds de afzetting van kolonel Gaddafi in 2011 is Libië het toneel van een voortdurende chaos. Het land is een belangrijk doorvoerpunt voor mensen die Europa proberen te bereiken.