Zaterdag elf uur. In hal 5 van de Jaarbeurs in Utrecht begint een debat over de betekenis van het kerkgebouw voor de samenleving. Het afgeschotte zaaltje zit mudvol. Onder leiding van Daniël Gillissen, adjunct-hoofdredacteur van het Nederlands Dagblad, debatteren Anique de Kruyf (hoofd afdeling religieus erfgoed van Museum Catharijneconvent), Gerard de Korte (bisschop te ’s-Hertogenbosch), Ruard Ganzevoort (hoogleraar theologie in Amsterdam) en René de Reuver (scriba van de Protestantse Kerk in Nederland) over het belang van een kerkgebouw voor stad en dorp. Wat ze zelf hebben met een kerkgebouw? De Reuver: „Ik kom er elke week, iedere zondag.” Bisschop De Korte: „Ik kom er nog vaker, iedere dag, voor de eucharistieviering.”

Ganzevoort wilde al eens een oud kerkje kopen, ergens ver weg in Schotland, om er een vakantiehuisje van te maken. „Het ging niet door. Daar ben ik nu, vanwege de brexit, niet rouwig om.”

Een van de stellingen waarover gedebatteerd wordt, is: „Er is te veel aandacht voor gebouwen. Het gaat om mensen, niet om stenen.” De Reuver: „Een kerk is een gemeenschap van mensen. Niet van stenen. Maar een kerkgebouw is een opgericht teken in de tijd. Laten het niet alleen bank- en beursgebouwen zijn die omhoog wijzen.”

Ganzevoort: „Er zit zeker een materiële kant aan het religieuze. Maar een kerk is ook een plaats van verstilling, van rust, van herdenken, zeker in onze tijd. En dán doen stenen er wel degelijk toe.” De Kruyf: „Stenen en mensen hangen met elkaar samen. Zeker als mensen bínnen die stenen hoogte- en dieptepunten in hun leven hebben meegemaakt.”

Het gaat niet om een gebouw, zegt De Korte. „Maar een kerk is wel een teken van de christelijke presentie in de samenleving, een verwijzing naar God. Het gaat niet zomaar om stenen, maar om levende stenen.”

Op de beursvloer klinkt nauwelijks muziek. De sfeer is ingetogen en het publiek voor het merendeel al wat ouder. In het midden van hal 5 bevindt zich een pleintje voor ”food en drinks”. Saucijzenbroodjes en broodjes Unox vinden gretig aftrek. De beursaanbieding vandaag is ”warme drank met appeltaart”.

Uit het Zeeuwse Yerseke is kantoor- en projectinrichter Piet Hoekman gekomen. Wat zoekt hij op de Kerkenbeurs? „Opdrachten. En die vind ik ook. Ik sta hier met een nieuw type zaalstoel, zeer geschikt voor kerken. En die stoel slaat aan. Dat merk ik hier.”

Vrijdag, op de eerste beursdag, had Hoekman „meneer pastoor uit Geleen” op bezoek in de stand. Vandaag ontmoet hij meer mensen uit eigen kring, zegt de Zeeuwse kantoorinrichter.

In de stand van Hekkers & Van ’t Spijker staat René Westerveld. Zijn bedrijf restaureert preekstoelen en kerkbanken. „Wij herstellen alles, als het maar van hout is.” Er hangen foto’s van projecten die Westerveld onder handen heeft gehad, de kansels van het Penninckhuis in Deventer, van kerken in Echteld en Barendrecht.

Vindt Westerveld het nog van deze tijd, een Kerkenbeurs? „Het wordt lastiger, mensen googelen steeds meer. Maar hout is emotie. Om een preekstoel uit handen te geven aan een restaurateur moet er wel vertrouwen zijn. Je moet elkaar in de ogen kunnen zien.”

Meer van Galilea

Orgelmaker Pels & Van Leeuwen is er ook. Officemanager Jacqueline van Rumpt: „Dit zijn voor ons contactdagen, want kerken en orgel horen bij elkaar.” Wat hun mooiste opdracht was? „Het orgel voor de Sint-Pieterskerk in het Belgische Tielt. Dat instrument opende voor ons een nieuwe weg met nieuwe klankinzichten.”

Touroperator Beter Uit heeft ook een stand. Wat doet een reisorganisator op de Kerkenbeurs? „Wij organiseren gemeentereizen op maat”, zegt tourleader Jaap Mackloet. „Steeds meer predikanten gaan met gemeenteleden op reis naar Bijbelse landen. Je moet toch een keer in Israël zijn geweest, want aan het Meer van Galilea kun je fantastisch mediteren.”

Vakbeurs voor kerken sinds 2009

Tien jaar geleden, in maart 2009, vond in de Utrechtse Jaarbeurs de eerste Kerkenbeurs plaats, toen nog ”Kerk & Gemeente” geheten. In andere landen (onder meer Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en België) bestonden al langer vakbeurzen voor kerken. In de meeste van die landen is het een kerkgenootschap dat het initiatief neemt voor een dergelijke beurs.

De volgende Kerkenbeurs Nederland, in het voorjaar van 2021, zal waarschijnlijk niet meer in de Jaarbeurs worden gehouden. Marco van de Wetering, directeur Kerkenbeurs: „De tarieven zijn dusdanig gestegen dat deze locatie te duur wordt voor een relatief kleine beurs als de Kerkenbeurs. Belangrijk is wel dat de Kerkenbeurs plaats zal vinden op een locatie centraal in het land. Dat gaat lukken.”