Wasbare luiers hebben een slecht imago en roepen bij sommige ouders herinneringen op aan emmers met een onfrisse inhoud. Het is een van de redenen waarom ze bewust kiezen voor wegwerpluiers. Ook het gemak en de kosten van wegwerpluiers spelen een rol. Dat die helemaal niet zo duurzaam –en mogelijk zelfs ongezond– zijn, nemen ze op de koop toe. Toch lijken wasbare luiers weer in populariteit toe te nemen.

„Wasbare luiers produceren minder afval, zijn goedkoper en schoon”, somt Gonneke van ’t Slot een aantal voordelen van wasbare luiers op. De jonge moeder uit Hulshorst verdiepte zich tijdens haar zwangerschap in wasbare luiers en was al snel overtuigd. Zó overtuigd zelfs dat ze tegenwoordig als consulente bij Kaatje Katoen ook andere ouders warm probeert te maken voor wasbare luiers. Die blijken namelijk veel meer voordelen te hebben dan alleen hun duurzaamheid. Zo zouden ze beter voor de heupjes van de kinderen zijn en stimuleren ze peuters om eerder zindelijk te worden. Dat laatste ondervond Van ’t Slot zelf: „Toen mijn zoontje zo’n 1,5 jaar was, begon hij zelf aan te geven dat hij de natte luier niet zo fijn vond. Binnen een paar weken was hij zindelijk!”

Schoner en goedkoper

Schoon is nou niet direct een voor de hand liggend voordeel van een luier. „Toch wel”, reageert Van ’t Slot. „Je doet een handig inlegdoekje van afbreekbaar papier in de luier. Dat vangt de ontlasting op en je kunt het mét inhoud door de wc spoelen. De luier gaat gewoon bij de was.” Het schrikbeeld van de vuile luieremmer is daarmee verleden tijd. Soms hoeven ouders hun kleintje bovendien niet eens te verschonen: als de luier verder nog droog is, is een schoon inlegdoekje voldoende. Waterdichte luierbroekjes voorkomen daarnaast doorlekproblemen; een flinke verbetering ten opzichte van de tijd waarin de ouders van nu nog in de luiers zaten.

En hoe het dan zit met de voordelige prijs waarover Van ’t Slot het heeft? Geadviseerd wordt om met minimaal twintig luiers, een paar luierbroekjes, inlegdoekjes, een luieremmer en nog wat accessoires te beginnen. Aanschafprijs: zeker 600 euro. Voor dat bedrag koop je zo’n 4000 pampers. Toch zijn wasbare luiers daarmee nog altijd goedkoper dan pampers, haast Van ’t Slot zich te zeggen. „Je bespaart al snel 500 tot 700 euro per luierperiode.”

Die besparing loopt nog op als ouders meer kinderen krijgen en de luiers van hun oudste hergebruiken. Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal becijferde de kosten voor het gebruik van wegwerpluiers op gemiddeld 1310 euro per kind. Dat bedrag kan per volgend kind, op wat kleine uitgaven voor nieuwe luiers en accessoires na, worden bespaard.

Toch komen de wasbare luiers maar moeilijk van hun geitenwollensokkenimago af. Bovendien is een eenmalige uitgave van 600 euro voor veel consumenten een veel grotere hobbel dan pakweg 1300 euro aan wegwerpluiers in ruim drie jaar. Waarom zou je dan toch voor luiers kiezen? Allereerst vanwege het gebrek aan afval, vertelt Van ’t Slot. „Een baby produceert zo’n 600 kilo aan wegwerpluiers. Dat is evenveel als een gezin van vier personen! Wasbare luiers gebruik je juist steeds opnieuw totdat je kind zindelijk is.”

Behalve duurzaamheid spelen er echter nog andere redenen. Wasbare luiers beschermen de babyhuid bijvoorbeeld ook tegen schadelijke stoffen. Dat regelmatig de gezondheidskaart wordt getrokken, is niet zonder reden: in januari waarschuwde de Franse overheid nog voor wegwerpluiers met chemicaliën die op de lijst van in de Europese Unie verboden producten staan.

Ook gemak speelt een rol, vertelt Van ’t Slot lachend: „Met wasbare luiers hoef je nooit op het laatste moment naar de supermarkt te rennen om nieuwe luiers te halen.”

Stimulering

Door de voordelen kiezen steeds meer ouders toch weer voor katoenen luiers. „Van oorsprong waren dat vooral hoger opgeleiden”, analyseert Van ’t Slot, „maar met de productontwikkelingen en leuke printjes bereikt de moderne luier een veel groter publiek.”

Hoe groot het marktaandeel wasbare luiers in Nederland is, durft ze niet te zeggen. Wel ziet ze de belangstelling toenemen: „In Nunspeet en omgeving merk ik dat veel jonge stellen geïnteresseerd zijn, maar ik heb ook meerdere keren wasbare luiers verkocht aan moeders die hiervoor kozen voor hun derde, vierde of vijfde kind!”

Ouders worden daarbij in veel gevallen gestimuleerd door een financiële prikkel van gemeenten. „Veel gemeenten zijn bezig om een duurzame slag te slaan in hun bedrijfsvoering en stimuleringsbeleid en proberen inwoners mee te nemen in een gedragsverandering om minder afval te produceren”, legt Van ’t Slot uit.

Toch valt er nog een wereld te winnen. „De gemeente kan een verschil maken door wasbare luiers bekender te maken onder de doelgroep. Zolang ouders blijven denken dat wasbare luiers vierkante doeken met een speld zijn, gaan ze niet zelf op zoek.”

Ook voor de landelijke overheid ziet ze een rol weggelegd. „Het btw-tarief zou verlaagd kunnen worden voor een product dat zo vaak hergebruikt kan worden en zo veel afval bespaart. Daarmee geef je als overheid aan dat je hergebruik stimuleert en eenmalig gebruik en plastic afval wilt voorkomen.”

Groenafval

Soms blijken gemeenten juist het verkeerde signaal te geven. „In sommige gemeenten op de Veluwe mag je wegwerpluiers bij het groenafval inleveren. Ouders denken daardoor ten onrechte dat ze heel goed bezig zijn. Veel luierafval wordt op grote schaal verbrand nadat het eerst allemaal is ingezameld.”

Wie wil overstappen op wasbare luiers, doet er wel goed aan ook de nadelen onder ogen te zien. Naast de hoge eenmalige aanschafprijs, vraagt het wassen van de luiers tijd en inzet. Veel kinderoppassen en crèches blijven gemakshalve wegwerpluiers gebruiken. Helemaal afscheid nemen van de wegwerpluier is dus niet altijd mogelijk.

Dat ook wasbare luiers impact op het milieu hebben, wil Van ’t Slot niet ontkennen. „Er worden veel verschillende materialen met verschillende eigenschappen geproduceerd en luiers worden vaak gewassen. Maar met 20 tot 24 luiers doe je een hele luierperiode en bespaar je zo’n 6000 wegwerpluiers. Ik kan je zeggen, dat geeft een kick!”

„Vroeger was men blijkbaar zo gek nog niet”

Dirma Pul (25) uit Ermelo is moeder van twee dochters (1,5 jaar en 3 maanden). Al vanaf de oudste gebruikt ze luiers. „We kozen er met name voor vanwege de duurzaamheid”, vertelt Pul. „Met wasbare luiers bespaar je een hoop afval.” Ze kwam de luiers op het spoor door haar man, waarna ze zich erin verdiepte. „We vonden het mooi om ook ons steentje aan het milieu bij te dragen”, vertelt Pul enthousiast. Van het woord ouderwets wil ze niets weten. Lachend: „Vroeger was men blijkbaar zo gek nog niet.”

Naast het voordeel voor het milieu waren de kosten ook een belangrijk argument. Pul: „Men zegt dat je uiteindelijk goedkoper uit bent en dat je kind eerder zindelijk is, maar dat moeten we nog ervaren.” Zelf kocht ze eerst een tweedehandsset op Marktplaats. „Dat scheelde veel geld, maar ik zou het anderen niet snel adviseren. De stof was snel versleten, waardoor de luiers doorlekten. Dat had niet nodig hoeven zijn.”

De luiers zijn volgens Pul makkelijk in gebruik. „Ze hebben drukknoopjes en klittenband en er zijn verschillende hulpmiddelen om het je gemakkelijk te maken, zoals een wasnet. Je hoeft de vieze luier maar één keer aan te raken en gooit het wasnet met alle luiers in de wasmachine. Inlegvellen kun je na het gebruik door het toilet spoelen, maar na een plasluier ook meewassen. Dan kun je ze nog een keer gebruiken.”

Volgens Dirma neemt de interesse voor luiers toe. „Het besef lijkt meer te komen dat pampers slecht zijn voor het milieu. De meeste mensen reageren positief en sommige mensen overwegen het gebruik ervan serieus.” Dan nadenkend: „Maar niet iedereen is bereid om de levensstijl te veranderen.”

Luiergebruik in cijfers

„Meer dan 4 procent van het huishoudelijke restafval in Nederland bestaat uit wegwerpluiers”, stelt Milieu Centraal. Volgens de onafhankelijke voorlichtingsorganisatie dragen ongeveer 550.000 baby’s in Nederland luiers. Zij produceren samen 144 miljoen kilo luierafval per jaar. Wanneer er weinig luiers worden gebruikt, worden grondstoffen, energie en water bespaard. Vanwege het gebruik van andere materialen zijn wegwerpluiers de laatste jaren lichter geworden. De hoeveelheid superabsorberende kunststofkorrels is echter gelijk gebleven.

Wegwerpluiers hebben meer negatieve invloed op het milieu en klimaat dan wasbare luiers. Overigens is er ook verschil tussen wasbare luiers. Luiers van biologische katoen zijn beter voor het milieu dan niet-biologische. Milieu Centraal raadt bovendien het gebruik van overbroekjes van pvc af.