Onpersoonlijk netwerk of een relatie van liefde?
De bekende historicus Harari schrijft in ”21 lessen voor de 21e eeuw” over de noodzaak van een nieuw, steekhoudend verhaal. Want ook het liberale verhaal biedt geen perspectief meer in onze tijd, die beheerst wordt door kunstmatige intelligentie, big-data-algoritmen en genetische modificatie. Biedt het christelijk geloof zo’n verhaal, waarin ook deze realiteit verwerkt wordt?
Allereerst een poging om een geloofsbelijdenis van een willekeurige voorbijganger in de 21e eeuw op te vangen. Laten we dat een keer doen in dezelfde stijl als waarin het christelijk geloof woorden geeft aan de ”unieke troost in leven en sterven”.
Vraag: Wat geloof je met deze woorden: „Ik geloof in de mens, de almachtige ontwerper van zijn leven, die systemen bedacht en algoritmen geschapen heeft”?
Antwoord: Dat de almachtige ontwerper, die zijn macht liefst met niemand wil delen, en zijn systemen in stand houdt, zijn algoritmen zo ontworpen heeft, dat hij zelf ook niet meer kan begrijpen waar hij mee bezig is, en ik mij ondertussen moederziel alleen voel. Ik twijfel daarom ten diepste aan alles en wantrouw dit leven, gevangen in mijn zelfontworpen informatiebubbel, die mij toegeschikt wordt onder de schijn van persoonlijke behandeling, mij laat geloven in mijn eigen ontwerp en mij voortdurend dit kwaad schenkt dat ik me ongelukkig voel vanwege verkeerde keuzes waar ik alleen verantwoordelijk voor ben, mij geen ruimte laat voor verdriet omdat ik het leven moet ervaren als pretpark, en zo mij moederziel alleen laat en zonder vaderlijke leiding.
Misschien klinkt dit een klein beetje overdreven. Toch denk ik dat deze ‘geloofsbelijdenis’ van toepassing is en we niet meer leven, maar geleefd worden en ons laten leven. Wat biedt een alternatief?
Vraag: Wat geloof je met deze woorden: „Ik geloof in God de Vader, de Almachtige, Schepper van de hemel en de aarde”?
Precies, een belijdenis van meer dan 450 jaar geleden. Maar zeg eerlijk, biedt dit geen perspectief? „Dat de eeuwige Vader van onze Heere Jezus Christus (…) omwille van Zijn Zoon Christus mijn God en mijn Vader is. Ik vertrouw daarom zo op Hem, dat ik niet twijfel of Hij zal voor mij zorgen met alles wat mijn lichaam en ziel nodig hebben, en ook al het kwaad dat Hij mij in dit tranendal doet overkomen, voor mij ten beste keren. Hij kan dit doen als een almachtig God en wil het ook doen als een getrouw Vader.”
In een totaal andere wereld. De wereld van mijn Vader. Hoe persoonlijk! De wereld van Zijn Zoon. Hij kwam in de crisistijd. Geen ideologie die achterhaald bleek, maar een systeemfout van de bovenste plank. Een systeem waarin de mens almachtig wil zijn en daaraan ten onder gaat. Daarom is het kruis het teken van oordeel over alle onzinnige almacht en onrecht en wijst het omhoog naar het heil dat de Vader mij schenkt. Hij wil en kan dit doen, omdat er geen enkele belemmering meer is van Zijn kant om de inwoners van deze wereld, ook in de 21e eeuw, Zijn liefde te bewijzen.
In een totaal andere wereld. De wereld van mijn Vader, mag een christen belijden. Heel realistisch benoemd als ”tranendal”. Daar erger ik me wild aan als ik op een zonnige dag door het leven fluit. Maar het is tenminste raak getypeerd en ik weet dat ik niet verlaten word, als alles tegenzit. De typering van het leven als pretpark legt ons lasten op die zwaar zijn om te dragen.
In een totaal andere wereld. Een wereld waarin het leven zin heeft, ook al is er veel waar ons de zin van ontgaat. Als een kind door deze wereld gaan aan de hand van een almachtige Vader is een verlossing uit mijn zelf ontworpen bubbel van geluk dat onbereikbaar blijkt.
Het christelijk geloof is geen ander systeem dan dat van biotech en infotech. Een christen is geen gevangene van een systeem, maar bevrijd om te leven in zinsverbanden. Zelfs in een hecht gezinsverband, van Vader en Zoon. Nee, er blijven vragen die voor ons te groot zijn. Machten die uit zijn op de ondergang van deze wereld zijn er volop, in systemen en gedachten. Maar het verhaal vertellen van het geloof in de Vader biedt perspectief voor de 21e eeuw.
De auteur is hoogleraar praktische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. In deze rubriek worden antwoorden gegeven op vragen over het christelijk geloof.