Het proces begon in november in Brooklyn. De aanklagers zijn naar eigen zeggen met „een lawine aan bewijsmateriaal” gekomen. Ze hebben met behulp van duizenden documenten en een grote hoeveelheid beeldmateriaal en getuigenissen betoogd dat de 61-jarige Guzman de meedogenloze baas is geweest van het wrede drugskartel van Sinaloa.

Guzmans verdediging heeft voornamelijk aangevoerd dat alle aanklachten tegen de 1,68 meter lange Mexicaan uit de noordwestelijke Mexicaanse deelstaat Sinaloa vals zijn en Guzman onschuldig is aan het ten laste gelegde.

De jury had voor de schuldigverklaring langer de tijd nodig dan waarnemers hadden verwacht. Justitie heeft tien aanklachten tegen de drugsbaron geformuleerd en hij is uiteindelijk op geen enkel punt vrijgesproken. Hij krijgt vrijwel zeker een levenslange gevangenisstraf. De strafmaat wordt bepaald op 25 juni. Guzman zit momenteel in een relatief kleine, zwaar beveiligde, gevangenis in Manhattan, niet ver van de Brooklyn Bridge. Het is onduidelijk waar hij straf zal uitzitten.

Guzman wordt ervan beschuldigd minstens 220.000 kilo cocaïne en tonnen andere drugs naar de VS te hebben gesmokkeld. Om het drugsimperium te beheersen zou hij talrijke vermeende rivalen uit de weg hebben geruimd, vaak na ze te hebben ontvoerd en gemarteld.

Over Guzman doen de meest wilde verhalen de ronde. Zo zou hij een privédierentuin hebben laten aanleggen, met leeuwen en panters. Zeker is dat hij enkele keren op spectaculaire wijze ontsnapte uit Mexicaanse gevangenissen. In 2001 wist hij in een wasmand te ontkomen en in 2015 via een tunnel die handlangers hadden uitgegraven.

Guzman eiste onvoorwaardelijke loyaliteit en stond bekend als buitengewoon wreed. Ook zijn eigen familieleden waren niet veilig voor zijn terreur. Zo liet hij zijn eigen neef ombrengen, omdat die gelogen zou hebben over zijn reisplannen. Op internet zijn beelden te vinden van onthoofdingen met kettingzagen en kapmessen, in opdracht van Guzman. Een foto toont zeven hoofden op een rij, afgehakt door handlangers van El Chapo. Daarboven de boodschap: „Als je leider wilt zijn van een kartel, moet je je hoofd gebruiken. El Chapo.”

De tientallen getuigen die de aanklager had opgeroepen, bevestigden dit wrede beeld tijdens het proces. Wekenlang kwamen er de meest gruwelijke verhalen voorbij. De bodyguard van Guzman vertelde bijvoorbeeld hoe een rivaal dagenlang werd gemarteld, om vervolgens levend te worden begraven.

De crimineel zou ook meermaals minderjarige meisjes hebben misbruikt. Op basis van foto’s koos hij soms nog zeer jonge meisjes uit, liet hen naar zich toe brengen en drogeerde hen om ze vervolgens te misbruiken. Meerdere getuigen bevestigden dit verhaal. De getuige die het naar buiten bracht zou zelf overigens ook te buiten zijn gegaan aan intimiteiten met minderjarigen.

Guzman betaalde een hoge prijs voor zijn levensstijl. Hij wantrouwde alles en iedereen. Hij liet zelfs zijn vrouw en minaressen afluisteren met spyware op hun telefoons. Dat werd ook zijn valkuil, omdat het hem afhankelijk maakte van zijn ict’er. Toen de FBI die als getuige rekruteerde, kwam er een gigantische stroom aan bewijzen vrij.

Tijdens het proces kwamen ook veel aanklachten langs over het omkopen van regeringsfunctionarissen en politieagenten. Zo meldde een getuige dat de drugsbaron oud-president Enrique Pena Nieto zou hebben omgekocht voor 100 miljoen dollar. Pena Nieto zou na zijn aantreden als president in 2012 contact hebben opgenomen met Guzman en hem om 250 miljoen dollar hebben gevraagd om de klopjacht op hem te doen stoppen. De oud-president heeft nog niet publikelijk op de aantijging gereageerd. De getuige, die beweerde dat hij jarenlang een naaste medewerker van Guzman was, zei dat hij justitie in 2016 al op de hoogte heeft gebracht van de steekpenningen.

Met de veroordeling van Guzman is het er in de Mexicaanse drugswereld intussen nog niet veel veiliger op geworden. De werkelijke leider van het Sinaloakartel, Ismael Zambada, is nog altijd op vrije voeten. Boze tongen beweren dat hij dit te danken heeft aan grote sommen zwijggeld die hij betaalt aan mensen hoog in de regering.

Het oppakken van El Chapo is in deze lezing slechts een poging de aandacht af te leiden van de grootste schurk.