Er komt nu toch een proces van de Nederlandse staat tegen Artsen zonder Grenzen (AzG) over het losgeld voor Arjan Erkel. Vlak voor Pasen kwam hij vrij, nadat hij bijna twee jaar in Dagestan gegijzeld was geweest. Officieel werd gezwegen over het betaalde losgeld, maar het was wel duidelijk dat zijn ontvoerders de Nederlandse arts niet hadden vrijgelaten omdat hij te duur werd in de kost.Nu was ook al voor zijn vrijlating de verhouding tussen de Nederlandse staat en AzG slecht. Men was het fundamenteel oneens over de te volgen tactiek. Terwijl de regering het meeste heil zag in de stille diplomatie, zocht AzG de publiciteit op.

Kennelijk is er in de fase van de onderhandelingen met de ontvoerders onvoldoende duidelijkheid geweest over de vraag wie zou betalen. Volgens Buitenlandse Zaken was er alleen maar een bedrag voorgeschoten omdat AzG niet op korte termijn zo veel geld kon vrijmaken. Maar op welke manier heeft de hulporganisatie laten weten dat men zo spoedig mogelijk het restant zou overmaken?

Onmiskenbaar opereer je hier in een schimmig gebied. Moet er eigenlijk wel losgeld betaald worden aan ontvoerders? En als je vindt dat dat moet, wie dient dat geld dan op te brengen: het slachtoffer zelf en zijn familie, zijn werkgever of de staat?

Eigenlijk moet de lijn aangehouden worden dat er in principe niet betaald wordt voor de vrijlating van ontvoerde mensen. Indien er immers vlot betaald wordt en er grote bedragen op tafel gelegd worden, betekent dat alleen maar een aanmoediging voor nieuwe ontvoeringen. Het blijkt dan immers een heel lucratieve bedrijfstak te zijn.

Strategisch gezien mag dat de juiste lijn zijn, uit menselijk oogpunt is die niet altijd vol te houden. Je kunt rijke ouders niet verbieden geld op tafel te leggen voor de vrijlating van hun kind. Arme ouders hebben dat geld niet, maar hun kinderen lopen ook minder risico om ontvoerd te worden.

Moeten werkgevers zich verplicht voelen om te betalen voor de vrijlating van hun mensen? Het zou niet verstandig zijn om in het arbeidscontract op te nemen dat er bij ontvoering maximaal 2 miljoen euro aan losgeld betaald wordt. Als dat uitlekt, moedigt dat alleen maar ontvoeringen aan en weten de ontvoerders welk bedrag ze kunnen eisen. Maar ten aanzien van mensen die uitgezonden worden naar riskante gebieden draagt de werkgever wel een bijzondere verantwoordelijkheid.

De Nederlandse staat kan het niet tot zijn taak rekenen om voor elke ontvoerde staatsburger, waar ook ter wereld, een fors losgeld op tafel te leggen. Maar enige bemiddeling en diplomatieke druk bij pogingen om de betrokkene vrij te krijgen, kan wel verwacht worden.

Het is daarom interessant hoe de aangekondigde rechtszaak afloopt en welke consequenties dat zal hebben voor de toekomst. Als de staat het verliest, moet er dan een volgende keer geen losgeld meer worden voorgeschoten bij een weigerachtige werkgever of een familie die onvermogend is?

Hooguit zou dat als interne regel gehanteerd kunnen worden, waarbij men zich de vrijheid voorbehoudt om in bijzondere gevallen daarvan af te wijken. Blijft de vraag wat we tot die bijzondere gevallen rekenen.