Daartoe richtte hij een seminarium op, liet hij vele publicaties van en over puriteinen het licht zien, reist hij de hele wereld over om lezingen te houden, nam hij tal van initiatieven en gaf hij nu een uitvoerige verhandeling uit om het bevindelijke karakter van de prediking te bevorderen.

Het boek is overzichtelijk ingedeeld in drie hoofddelen. Het eerste hoofddeel zet in met de behandeling van het wezen van bevindelijk gereformeerde prediking. Beeke grijpt terug op diverse uitspraken van Calvijn in zijn commentaren om duidelijk te maken dat we niet alleen een intellectueel begrip van de waarheid dienen te hebben, maar dat het geloof ook ervaring van Gods waarheid met zich meebrengt.

Hiermee is de fundamentele inzet voor het boek gegeven. Omdat het geestelijk leven een bevindelijke structuur heeft, is de prediking meer dan alleen exegese, dogmatiek en praktijk. Nauwkeurige exegese, leerstellige verantwoordheid en praktische toepassing zijn de randvoorwaarden om nadrukkelijk aandacht te kunnen geven aan de binnenkant van het geloof.

Ervaringskant

Bevindelijke prediking richt zich niet alleen op het hoofd en is evenmin uit op een goedkoop emotioneel effect, maar richt zich op het hart van zondaren.

Vooral het hart van de prediker is van groot belang. De prediker dient een bidder te zijn, hij moet ernstig zijn en in het ambtelijke werk prioriteit aan de verkondiging geven. Het is een gevaar dat een dienaar van het Woord alleen als een professional optreedt en de innerlijke smaak van het Woord mist. Daarom moeten Gods knechten erop letten dat ze authentiek blijven. Daarvoor is het onmisbaar dat Christus meer en meer hun leven domineert.

In het tweede hoofddeel wordt bevindelijke prediking historisch vanuit de gereformeerde traditie geïllustreerd. Het eerste hoofdstuk gaat over Zwingli, Bullinger en Oecolampadius. Het tweede is geheel gewijd aan Calvijn, het derde aan Beza.

Daarna komen diverse puriteinse predikers aan de orde. Er is uiteraard een hoofdstuk over Perkins. Perkins vraagt aandacht voor het aanspreken van het geweten. Hij maakt ons er ook van bewust dat er veel verschillende soorten hoorders zijn. Er is een hoofdstuk over Bunyan en ook hoofdstukken over de Nadere Reformatie. Teellinck, Van Lodenstein en À Brakel passeren de revue. Edwards en M’Cheyne krijgen bijzondere aandacht, terwijl dit historische gedeelte afsluit met een bespreking van de prediking van prof. Wisse en de bekende Lloyd-Jones.

Sprekende citaten

Het sterke van dit gedeelte is dat Beeke goed thuis is in de materie en tal van sprekende citaten naar voren weet te halen. Het zwakke is dat er soms meer aan de orde komt dan alleen het bevindelijke element van een prediker, zodat elke bespreking tot een bredere bespreking van de betreffende theoloog wordt. Dit gedeelte zou aan diepte hebben gewonnen als de diverse vertegenwoordigers met elkaar zouden zijn vergeleken. Dan zou wellicht nog toegespitster naar voren zijn gekomen waar het in de bevindelijke prediking nu werkelijk om gaat.

Het hele overzicht maakt op een krachtige wijze duidelijk dat de prediking hoog genoteerd stond in onze traditie. Een van de weinige keren dat de auteur zich kritisch uitlaat, is als hij benadrukt dat we de Schrift moeten preken. In dit verband legt hij de vinger bij een uitvoerige serie preken van Thomas Hooker over één tekst met de vraag of we zo nog de Schrift aan het woord laten.

Het derde hoofddeel van dit boek maakt een toepassing naar het heden. Beeke benadrukt dat er een evenwicht moet zijn tussen objectief en subjectief. Juist over dit onderscheid zou ik wel verder willen spreken. Doen we het Woord van God en Christus wel recht als we hierbij spreken over objectieve werkelijkheden? Naar mijn besef is het in onze huidige cultuur de grootste verleiding dat we het (vleesgeworden) Woord objectiveren, zodat het Woord een dode letter wordt. Ik meen dat wij meer dan ooit moeten beseffen dat we het levende Woord van de levende Christus verkondigen. Zo ligt de boodschap van meet af veel dichter aan ons hart en is de afstand naar de toepassing ook veel kleiner.

Reformed Preaching. Proclaiming God’s Word from the Heart of the Preacher to the Heart of His People, Joel R. Beeke; uitg. Crossway; 504 blz.; $ 25,22.