„Juf, zo kan ik niet eten hoor.” Leerkracht Annemieke Meeuse kreeg het onlangs te horen van een meisje uit groep 6/7 van protestants-christelijke school De Olijfboom uit Woudenberg. De reden? Een opzichtige timer die aangeeft hoeveel minuten nog resteren van de lunchpauze. Meeuse deed de timer niet weg, maar besloot de pauze minder duidelijk aan te kondigen.

Alleen eetgeluiden doorbreken de stilte van het klaslokaal op deze maandagmiddag. Na een kwartier pakt Meeuse haar telefoon erbij. „We gaan een dagboekstukje lezen. Allemaal eerbiedig.”

Een op de drie basisscholen heeft inmiddels een continurooster en er komen er steeds meer bij, meldde de NOS onlangs. De Olijfboom is er een van. Van 8.30 tot 14.00 uur zitten de 300 leerlingen op school, met een ochtendpauze en een middagpauze. Tussen 12.00 en 12.30 uur krijgen de leerlingen een kwartier om te eten, daarna nog een kwartier om te spelen. De andere helft van de klassen doet het precies andersom, zodat er voldoende ruimte is op het schoolplein.

Maar is een kwartier etenspauze lang genoeg? Nee, vindt Astrid Postma. Volgens de expert voeding en gezondheid bij het Voedingscentrum hebben kinderen gemiddeld ten minste twintig minuten nodig om hun boterhammen te eten. „Het verschilt per leerling. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer het eet en hoe meer tijd het nodig heeft.”

Ouders trekken vaak aan de bel als zoon of dochter het lunchpakket niet op krijgt, volgens Postma. „Zij merken dat de trommel nog niet leeg is bij thuiskomst. Soms geeft een kind zelf aan dat het te snel moet eten.”

Duckies

De leerlingen van groep 6/7 van de Olijfboom zijn tijdens het eten verdiept in Duckies en leesboeken. Op die manier verloopt de maaltijd efficiënt, zo lijkt het. Maar volgens Postma leidt lezen of een filmpje kijken af van het eten. „Daardoor mist een kind de signalen die hij van zijn ogen krijgt. Het beste is enkel te eten, zonder te veel afleiding.”

Ook over een timer, die Meeuse gebruikt tijdens het schooleten, is Postma niet positief. „Ik vind die onwenselijk. De kans bestaat dat kinderen door zo’n timer sneller gaan eten.”

De meeste leerlingen in groep 6/7 hebben hun brood vandaag binnen het kwartier op. Arlene Velke moet nog een paar happen. „Maar ik let niet op de tijd”, zegt ze. Klasgenoot Jeanita Arens vindt de timer juist handig. „Dan weet je hoe ver je bent.” Ze geniet van de rustige pauze: „Lekker lezen. Thuis is het vaak druk.” En als de boterhammen niet op zijn als de timer afloopt? „Dan mag je de volgende keer bij het eten geen Duckies lezen.”

Rustig eten is volgens voedingsexpert Postma belangrijk om een verzadigd gevoel te krijgen. „Via ogen, mond en maag gaan er verzadigingssignalen naar de hersenen. Daarop baseer je of je genoeg hebt gegeten. Het afgeven van deze prikkels kost tijd. Als een leerling te haastig eet, bereiken dus minder van zulke signalen de hersenen en heeft een kind een minder verzadigd gevoel.”

Het gevolg? Kinderen komen thuis met een hongerig gevoel en grijpen eerder naar snoep. Of ze krijgen buikpijn of darmklachten.

Geen van de leerlingen van Meeuses klas klaagt over buikpijn. Arlene heeft wel trek als de school om 14.00 uur uitgaat.

Volgens plaatsvervangend directeur Leo van der Meij is het 25-koppige docententeam van De Olijfboom „alert” op het eetgedrag van de leerlingen. „Onze ervaring is dat 90 procent van de leerlingen prima uit de voeten kan met een kwartier eten. Voor de 10 procent die er moeite mee heeft, leveren we maatwerk. Die mogen bijvoorbeeld langer in de klas blijven om hun brood op te eten. De kleuters eten sowieso een halfuur.”

Volgens Van der Meij houdt De Olijfboom het continurooster aan. „Het bevalt goed, bij ouders en bij docenten.” Maar wat denken de kinderen ervan? „Op dit moment vragen we leerlingen uit groep 5 en hoger wat ze vinden van op school eten. We hopen dat we daardoor nog beter te weten komen wat de kinderen willen. Zo zetten we de puntjes op de i.”

Praatgrage kindermondjes

Op reformatorische basisschool De Akker in Amstelveen is het continurooster nog niet ingevoerd. Omdat de basisschool de enige reformatorische in de wijde omtrek is, komen de kinderen overal vandaan: Haarlem, Uitdam, Purmerend. Voor veel ouders betekent dat een eind rijden. Dus eten alle kinderen op school, continurooster of niet. De school begint om 8.45 uur en sluit om 15.00 uur. Van 12.00 tot 12.45 uur hebben alle groepen pauze: eerst een kwartier om te lunchen, daarna het plein op. Woensdag zijn de kleuters vrij; de overige groepen stoppen dan om 12.30 uur.

Overblijfmoeder Reinate Meijer maant de praatgrage kindermondjes van groep 2 tot stilte. „Eerst uit de Bijbel lezen en danken.”

Volgens leerling Fem Buitendijk en haar overbuurmannen Sven van Ingen en Rowald de Vreugd is het „leuk” om met de klas te eten. De kleuters krijgen altijd hun boterhammen op. En buikpijn? Nee hoor, roepen ze in koor.

Postma benadrukt dat het per leerling kan verschillen welke gevolgen te haastig eten heeft. Op de lange termijn kan het leiden tot overgewicht. „Als een kind thuiskomt en meteen iets lekkers wil, kan dat nadelig zijn voor het voedingspatroon.”

Ouders kunnen hun zoon of dochter thuis het beste iets gezonds aanbieden, adviseert Postma. „Een boterham eten uit school is prima.”

Twee jaar geleden is het continurooster in het team ter sprake geweest, vertelt directeur Jannie Brouwer in haar werkkamer. „We hadden te weinig ouders die als vrijwilliger mee konden draaien. Een ander rooster moet langs ouders en medezeggenschapsraad voor het kan worden ingevoerd. Daarom schoven we het op de lange baan.”

Betrokken

De docenten in het vijftienkoppige team stonden niet allemaal te springen om een gelijkedagenrooster. De een wilde graag een pauze om voor te bereiden, een ander observeerde de leerlingen in de pauze op het plein. „Het probleem verdween het jaar daarop vanzelf doordat er een nieuwe collega kwam die pleinwacht heerlijk vond.”

De Akker draait voor een groot deel op de inzet van de ouders. Volgens Brouwer zijn deze betrokken. „Iemand uit Haarlem is soms langer onderweg dan dat hij of zij hier pleinwacht loopt.”

In principe is iedereen die kinderen heeft op De Akker pleinwacht of overblijfouder. „Sommige ouders zien er vreselijk tegen op of voelen zich er niet geschikt voor. Die zetten we in voor andere klussen in de school.” Brouwer sluit niet uit dat De Akker in de toekomst nog eens op het continurooster overstapt.

Na een kwartier is de lunchpauze voorbij en mogen de kinderen naar buiten. Rowald lurkt nog aan zijn pakje. Hij mag zonder problemen nog even blijven zitten tot hij alles op heeft. „Ze gaan niet naar buiten voor het eten en drinken op is”, vertelt Meijer als ze even later op het schoolplein staat. „De lunchpauze kunnen we dus verlengen, als dat nodig is.”

Die flexibiliteit is belangrijk, volgens voedingsdeskundige Postma. Ze begrijpt dat het voor scholen lastig is genoeg tijd voor zowel eten als spelen in te ruimen. Toch adviseert ze om in ieder geval voldoende tijd te nemen voor het eten. „Probeer de kinderen op andere momenten te laten bewegen, bijvoorbeeld tijdens de les. In de pauze is er dan tijd om te eten.”

Van overblijfmoeder Meijer mag De Akker het huidige schooltijdensysteem zo houden. Lachend: „Ik vind het wel makkelijk dat de kinderen niet thuis eten. Bij een continurooster zijn ze een uur eerder thuis, veel te vroeg.”

Continurooster met vijf gelijke schooldagen

Sinds 2007 zijn scholen verplicht om voor-, tussen- en naschoolse opvang te regelen. De tussentijdse opvang is voor scholen vaak moeilijk te realiseren wanneer er geen continurooster is. Dat komt doordat veel ouders tegenwoordig werken en daarom niet vrijwillig pleinwacht of overblijfouder kunnen zijn.

Steeds meer scholen stappen daarom over op het continurooster. Alle dagen van de week zien er op zo’n school hetzelfde uit. Vaak zijn de lestijden van 8.00 of 8.30 uur tot 14.00 of 14.45 uur. Op sommige scholen zijn de leerlingen de woensdagmiddag vrij. Tussen de middag is er een korte lunchpauze, vaak niet langer dan een kwartier. Tijdens deze pauze houdt de docent toezicht.

Op scholen met een continurooster eten de leerlingen verplicht op school. Hoewel de school moet zorgen dat er een leerkracht of overblijfkracht aanwezig is tijdens de pauze, mogen hiervoor geen kosten gerekend worden bij ouders. De school mag wel vragen om een vrijwillige bijdrage.