Een geintje ten koste van zijn plaatsvervanger moet volgens The Donald kunnen. Tegelijk weet hij dat hij niet zonder Mike kan. Pence streek de afgelopen twee jaar plooien glad en haalde kastanjes uit het vuur.

„Jij hebt je zin gekregen, laat mij nu maar met rust”, zei Karen Pence toen haar man Mike op de late avond van 8 november 2016 haar wilde omhelzen op het moment dat duidelijk was dat Trump de presidentsverkiezingen had gewonnen. Een hartelijke kus zat er op dat moment voor de nieuwe vicepresident niet in. Karen vond het verschrikkelijk dat haar Mike de schaduwpresident werd van een man „voor wie geen vrouw veilig is.”

Dat had ze de nieuwe baas van haar man ook laten weten. „Ik kan niet voor je juichen. Daarvoor ben ik te zeer geschokt. Ik kan alleen maar voor je bidden”, schreef ze hem toen tijdens de campagne verschillende schunnige opmerkingen van Trump in de openbaarheid waren gekomen. Mike begreep zijn vrouw zeker wel, maar vond –meer dan zij– dat de Bijbelse plicht tot vergeven ook vergeten inhoudt.

Een groter contrast tussen de president en de vicepresident was en is nauwelijks denkbaar. Trump neemt vaak beslissingen op basis van zijn gevoel, reageert vaak primair, is explosief en schuwt het niet om mensen te schofferen. Pence daarentegen, wil de redelijke, rustige en respectvolle gesprekspartner zijn. Zelf zegt hij: „Het is de taak van een christen om de ander serieus te nemen en respect te tonen.” Ook bij zijn politieke tegenstanders heeft hij sympathie.

Verbale lijmpot

Trump weet dat en maakt daar ook gebruik van. Pence wordt nogal eens met de verbale lijmpot op pad gestuurd als de president brokken heeft gemaakt. Dat bleek ook in de achterliggende weken bij de gesprekken met de Democraten over de shutdown. Pence mocht proberen de zaak weer vlot te trekken, omdat Trump het helemaal met Huisvoorzitter Pelosi en „haar bende” had gehad. Overigens redde ook Pence het niet, ondanks het feit dat de Democraten vooraf zeiden enige hoop hadden iets tot elkaar te komen omdat met de vicepresident in ieder geval een „normaal” gesprek is te voeren. Trump gaf Pence geen millimeter ruimte en de Democraten wilden geen centimeter toegeven.

De keus voor Pence als running mate lag tijdens de campagne van 2016 niet direct voor de hand. Trump toonde een voorkeur voor Chris Christie, de gouverneur van de staat New Jersey. Maar op aandringen van enkele van zijn adviseurs koos hij uiteindelijk voor Pence, die op dat moment gouverneur van de staat Indiana was.

Drie overwegingen moeten daarbij voor Trump hebben meegespeeld: Pence was de ”linking pin” naar de conservatieve evangelicals, een betekenisvolle groep kiezers die hij van huis uit niet kende en die hij door zijn optreden ook niet echt wist te bereiken. Pence was ook de man die goede contacten had in de kring van zeer vermogende zakenlieden, die tot dan toe weinig moesten hebben van de patser Trump. En Pence had veel politiek-bestuurlijke ervaring, hetgeen Trump ten enenmale miste.

Dat Pence zich niet schaamt voor zijn geloof, weet heel de wereld. Hij steekt nergens onder stoelen of banken dat zijn persoonlijke relatie met God voor hem van levensbelang is. Meer dan eens heeft hij gezegd: „Ik ben christen, conservatief en Republikein – in die volgorde.” Alle medewerkers in het Witte Huis weten dat ze de vicepresident het eerste halfuur van zijn werkdag niet moeten storen, omdat hij dan uit de Bijbel leest, bidt en mediteert. En door zijn toedoen komt er in de presidentiële ambtswoning wekelijks een Bijbelstudiegroep bijeen, waar onder andere de ministers Mike Pompeo van Buitenlandse Zaken en Betsy DeVos van Onderwijs aan deelnemen.

Misdienaar

De in 1959 geboren Michael Richard Pence kreeg van zijn ouders een rooms-katholieke opvoeding. In zijn jeugd was Mike misdienaar. Tijdens zijn studie rechten en geschiedenis bezocht hij met enkele vrienden een christelijk popfestival in Kentucky. „Daar heb ik mijn hart een Jezus gegeven. Ja, ik ben born again”, zei hij in 2016 in een interview met CNN. Pence ging over tot het protestantisme. Hij sloot zich samen met zijn vrouw Karen Batten, met wie hij in 1985 trouwde, na verloop van tijd aan bij de Grace Evangelical Church, een gematigd charismatische gemeente in de stad Indianapolis.

Hoewel Pence terughoudend is om in het openbaar te spreken over zijn persoonlijk geloof, blijkt uit zijn standpunten en daden dat hij zeer serieus leeft vanuit zijn overtuiging, zegt Harry McCawley, gepensioneerd hoofdredacteur van Republic een lokale krant in Columbus, de thuissstad van Mike Pence. Hij er diep van overtuigd dat de Bijbel het gezaghebbende Woord van God is, wijst de evolutietheorie absoluut af, en gelooft van harte dat alleen het bloed van Jezus Christus reinigt van alle zonden.

In zijn levensstijl is hij zeer ingetogen: hij gebruikt geen alcohol en heeft vorig jaar ook de aandacht getrokken toen bekend werd dat hij nooit alleen met één vrouw wil zijn, afgezien van zijn Karen die hij steevast „moeder” noemt. Pence is tegen abortus en tegen het homohuwelijk. Hij trad in de jaren negentig toe tot het bestuur van The Indiana Family Institute dat strijdt tegen „de ethische verloedering” van gezin en huwelijk.

Dit profiel van Pence maakte in 2016 dat de conservatieve evangelicals in de VS met een geruster hart hun stem gaven aan Donald Trump. „Pence was meteen de stabiliserende factor”, zegt Donald Rieck, uitgever van The American Spectator, een rechts-liberaal tijdschrift in Washington. „Het stelde de conservatieve beweging gerust dat hij aan boord kwam. Ik zie Pence als het anker van het Witte Huis. De keuze voor Pence was cruciaal in de stembuszege van Trump.”

Sponsoren

Pence was ook de man die steun voor Trump wist te winnen bij zeer vermogende zakenlieden. Die gingen na zijn nominatie als running mate The Donald ook sponsoren. Hoewel Trump aan het begin van zijn campagne meer dan eens had gezegd dat hijzelf voldoende dollars had om de hele stembusstrijd te financieren, werd in de loop van het voorjaar van 2016 wel duidelijk dat enige financiële suppletie welkom was. Bovendien was voor Trump van belang dat de gelden van magnaten niet gingen naar zijn rivaal, Hillary Clinton.

Probleem was dat echter dat Trump zich door zijn financiële handel en wandel stinkende had gemaakt bij veel zakenlieden. Dat wist hij zelf ook. Bovendien deed hij er in de eerste maanden van zijn campgane nog een schepje bovenop door hen „vuile marionetten van het zittende bestuur” te noemen.

Een grote groep ondernemers, gecentreerd rond de steenrijke gebroeders Koch, aarzelde wie ze nu moesten steunen. Ze hadden samen 900 miljoen dollar gereserveerd om in de campagne van een van de twee kandidaten te steken. Probleem was wie? Charles Koch zei: „We moeten kiezen tussen kanker of een hartkwaal.” Het was te danken aan de tact en bedachtzaamheid van Pence dat deze ondernemers uiteindelijk hun geld en stem aan Trump gaven. Marc Short, hoofd van de juridische afdeling van het Witte Huis, zei enkele maanden geleden: „De Kochs en hun vrienden waren uitgelaten toen Pence door Trump was aangezocht. Als Pence geen kandidaat voor het vicepresidentschap was geweest, had Trump kunnen fluiten naar dit geld.”

Voor Trump was Pence vooral ook van belang vanwege zijn politieke en bestuurlijke ervaring. Mike Pence was in 2000 gekozen tot lid van het Huis van Afgevaardigden. Daar leerde hij de weg in Washington kennen en bouwde hij aan zijn netwerk. Hoewel hij geen noemenswaardige wetgeving op zijn naam wist te zetten, verwierf hij gezag als het rechtse geweten van de Republikeinen. Hij was ook een van de eerste Afgevaardigden die de idealen van de rechtse Tea Party omarmde. Die bestuurlijke ervaring in Washington vulde Pence aan met een gouverneurschap van de staat Indiana waar hij in 2012 toe werd gekozen. „Hij deed dit vooral omdat hij er al in de wieg van droomde om ooit in het Witte Huis te komen”, zegt oud-hoofdredacteur Harry McCawley.

Grondwet

Trump heeft vanaf zijn verkiezing in november 2016 gebruik gemaakt van de ervaring van Pence. Hij kreeg een belangrijke rol in het transitieteam dat de overdracht van de regering van Obama aan Trump moest regisseren. Pence was betrokken bij het aantrekken van ministers en andere functionarissen en hij maakte de president wegwijs in het woud van regels en procedures. Zelfs Steve Bannon, maandenlang de belangrijkste adviseur van Trump en bepaald geen vriend van Pence, zegt: „Zonder Mike had Donald geen fatsoenlijk bestuursapparaat van de grond kunnen krijgen.”

In de Amerikaanse media is van Pence het beeld ontstaan van de zwijgende Pence die als een sfinx schuin achter Trump staat. Zo is hij ook vaak te zien op foto’s. Jeffrey Hockett, politicoloog aan de universiteit van Tulsa, oordeelt anders. „Elke keer als die foto verschijnt, zien de Amerikanen dat de grondwet een alternatief voor de onberekenbare Trump biedt.”

Algemeen is bekend dat Pence op de achtergrond veel regelt en brandjes blust. Men weet dat hij de president vaak adviseert bij benoemingen van (lagere) rechters. De groene lobby in Amerika beseft dat Pence Trump aanmoedigt om niet teveel toe te geven aan vooruitstrevende klimaatafspraken. Al jaren is Pence een klimaatscepticus. Onder evangelicalen staat hij bekend als het adres waar ze terecht kunnen als ze bezorgd of gefrustreerd zijn over het optreden van Trump.

Hoe kijkt de president zelf naar zijn plaatsvervanger? Die stuurt Pence naar Europa als de verhoudingen met bondgenoten onder spanning komen te staan. Trump schoof Pence naar voren bij moeilijke gesprekken over immigratiequota. Hij weet dat de vicepresident hem steunt door dik en dun. Hij weet ook dat het handiger is om Pence te vriend te houden, want als die dwars ligt kan hij hem –als enige lid van de regering– niet ontslaan.

En Karen Pence? Die werkt in stilte als leerkracht op een conservatief christelijke school in de buurt van Washington. Dat feit stond juist vorige week onder kritiek omdat de school van medewerkers verwacht in te stemmen met de Bijbelse visie op huwelijk en gezin. Een woordvoerder van de vicepresident noemt deze kritiek absurd. Geregeld wordt in de Amerikaanse media gespeculeerd over Karens invloed op Mike. Men weet dat ze hem ooit een rode telefoon gaf waarvan alleen zij het nummer kent. Pence heeft die altijd binnen handbereik. Spottend wordt die de ”hotline” genoemd. Maar verder? Het enige dat Pence zelf zegt: „Zij is mijn biddende medestrijder.”