Deze zinnen vormen het begin van het Gilgamesj-epos, waarmee het boek opent. Gilgamesj, de jonge koning van Uruk, voelt zich onoverwinnelijk en oppermachtig. Nadat hij zich meet met zijn evenknie Enkidu zoekt hij het avontuur in het verslaan van andere monsters. Met zijn overmoed haalt Enkidu de toorn van de goden over zich heen. Als wraak laten de goden hem een smadelijke vroege dood op zijn bed sterven, in plaats van een roemrijke dood op het slagveld na een lang leven.

Onsterfelijkheid

Gilgamesj vreest vanaf dat moment dat zijn einde even smadelijk zal zijn en heeft geen rustig moment meer. Hij doolt over de aarde op zoek naar onsterfelijkheid. Zo komt hij op het spoor van Uta-napisjtim, Hij-die-het-leven-vond, de enige mens die samen met zijn vrouw onsterfelijk heet te zijn. Uta-napisjtim heeft de zondvloed in een ark overleefd, omdat de god Ea hem waarschuwt voor de komende vernietiging van het mensenras. Hij bouwt met zijn vrouw een ark en laat er dieren per tweetal in. Na zeven dagen regen stuurt Uta-napisjtim vogels op verkenning uit. Als hij zelf weer uit de ark durft te komen brengt hij eerst een groot dankoffer aan de goden.

Parallellen

De parallellen met de Bijbelse geschiedenis van Noach liggen voor het oprapen, al zijn er ook grote verschillen. Iedereen dit zich bezighoudt met de vragen over het ontstaan van het leven op aarde en de ouderdom van de schepping moet het Gilgamesj-epos kennen. Het is dan een feest om van dit verhaal kennis te nemen in de bewerking van Franck.

Deze Vlaamse kinderboekenauteur heeft inmiddels meer dan 75 titels op z’n naam staan. Veel daarvan zijn hervertellingen van klassieken. Met dit boek bewijst hij opnieuw een meesterverteller te zijn. „Ze beukten, en klemden, trokken en duwden, kreunden en gromden, zweetten en spuugden, borst tegen borst, arm om arm, schouder tegen schouder”: je ziet het gevecht voor je!

”Liefde en duisternis” is een breed thema. De verhalen die Franck geselecteerd heeft zijn dan ook heel divers. Na episodes uit het Gilgamesj-epos volgt de romance tussen Aeneas en Dido uit de Romeinse oudheid. Daarnaast zijn de tragische Ulstercyclus uit Ierland, de IJslandse Edda, de zwerftocht van Parzival uit de middeleeuwen en als laatste het Finse epos Kalevala uit de negentiende eeuw opgenomen.

Deze verhalen zijn ontstaan in verschillende millennia en heel uiteenlopende culturen. Aan Franck is het wel toevertrouwd om uit zulke diverse verhalen juist die fragmenten te selecteren die het boek toch één geheel maken, waarbij alleen het laatste verhaal weinig toevoegt. Ieder verhaal cirkelt om de vraag: Wat is goed, wat niet? Hoe handelt een held en wat kost hem dat? Zo laat de held Aeneas uiteindelijk zijn geliefde Dido op de rotsen van Carthago achter omdat het zijn lotsbestemming is om een stad te stichten, niet om een vrouw gelukkig te maken.

Geweld

Bij alle wijze lessen sneuvelen er wel helden, schurken en harten bij bosjes. Het zou een reden kunnen zijn om dit boek niet aan al te jonge kinderen te geven; al weet iedereen die weleens een ”Grijze Jager” of ”Broederband” inkijkt dat verhalen uit de 21e eeuw het geweld ook niet schuwen. Gezien de thema’s en woordkeuze zullen de verhalen toch pas vanaf de (late) tienerleeftijd ingang vinden.

Boekgegevens

Liefde en duisternis. Heldenverhalen uit vervlogen tijden, Ed Franck (tekst), Anne Westerduin (ill.); uitg. Davidsfonds; 232 blz.; € 29,99.