Die vrolijk gekleurde karretjes die je boodschappen thuis komen afleveren terwijl je op de minuut kunt tracken en tracen waar ze zich bevinden. Niet dat ik er veel gebruik van ga maken. Ik vind boodschappen doen juist erg leuk en zelfs leerzaam. Het is meer dat ik gewoon wil ervaren hoe ze werkt, de digitale economie, of beter gezegd: de platformeconomie. Ik wil ruiken aan de voordelen ervan, zodat ik weet waarover ik spreek op momenten dat ik op moet komen voor de vaste, beproefde waarden en instituten binnen ons sociale stelsel, zoals een cao, een pensioenregeling en last but not least: een vaste baan!

Voor de goede orde: het gaat hier nu niet over Picnic, maar over de platformeconomie versus de vaste baan. Staan die dan tegenover elkaar? Jazeker, en het is een ontwikkeling die ik niet fijn vind. De klassieke baan heeft een belangrijk kenmerk: het is een doorlopende arbeidsprestatie. Iedere ochtend ga je naar je werk. Daar bouw je verder aan een huis, daar doe je de administratie, daar geef je les, daar maak je schoon. Aan het einde van de dag keer je huiswaarts, en de volgende dag ga je opnieuw. Het werk loopt door.

De platformeconomie, aangejaagd door de digitale revolutie, doet juist het tegenovergestelde. In plaats van de doorlopende arbeidsprestatie wordt het werk in kleine stukjes geknipt. Deze stukjes worden digitaal aangeboden aan een ieder die zo’n stukje voor zijn of haar rekening wil nemen. Via de app. Op diezelfde app kan ik een klus aannemen. En als ik zo’n stukje werk voor mijn rekening neem, dan krijg ik geen baan en geen arbeidsovereenkomst (laat staan een vaste), maar een overeenkomst voor een korte opdracht. Voorbeeld: de Deliveroo-bezorger.

Aanbieders van werk zijn op deze manier heel efficiënt bezig. Ze vermijden alle kosten en sores van een arbeidsovereenkomst met een werknemer. Want let wel, een arbeidsovereenkomst opent de deur voor een groot scala voorzieningen voor een werknemer (en daarmee kosten voor de werkgever): als de werknemer ziek is, wordt hij doorbetaald, hij bouwt belastingvrij pensioen op voor de oude dag, als hij ontslagen wordt moet er een som geld betaald worden, en hij is ook nog eens verzekerd voor werkloosheid.

Bij de RMU blijven we ons sterk maken voor de vaste baan en voor de goede sociale bescherming die de arbeidsovereenkomst aan werknemers biedt. Gelukkig proberen de overheid en sociale partners er ook veel aan te doen om het aantal vaste banen weer te doen toenemen. Maar ik ben wel eens bang dat maatregelen en wetgeving niet zullen helpen, omdat de ontwikkelingen binnen de platformeconomie alleen maar door gaan. Loopt dat dan zo’n vaart? Wel, het probleem is dat niet alleen bezorgwerkzaamheden, schoonmaak of klussen op bouw zijn op te knippen in stukjes, maar dat heel veel meer arbeid valt op te knippen, ook in die sectoren waarin dat onwaarschijnlijk lijkt. Negeren van deze ontwikkelingen is zinloos. Achteruit kijken naar de verworvenheden ook niet. Ook de vakorganisatie moet zich klaar maken voor een digitale toekomst.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU. Reageren? sociaal@refdag.nl