De berichtgeving over de demonstraties van de zogeheten ‘gele hesjes’ tegen het beleid en de persoon van de Franse president Macron behoeft aanvulling.

De demonstraties begonnen als protest tegen de reeds doorgevoerde en de voor 2019 voorgenomen extra verhoging van de accijns op brandstof. Ze nemen echter allengs de vorm aan van een heuse volksopstand tegen het hele regeringsbeleid.

De brandstofverhoging is pijnlijk voor de bevolking op het platteland, omdat die voor boodschappen, werk en administratieve zaken aangewezen is op de auto. Openbaar vervoer is op het platteland afwezig en reiskosten worden in Frankrijk niet of nauwelijks vergoed. Werknemers kunnen vanaf een bepaalde reisafstand een deel van hun reiskosten aftrekken van hun inkomstenbelasting, maar die moeten ze dan wel tot het einde van het jaar voorschieten.

Als je elke maand maar 100 euro overhoudt voor de boodschappen (dat geldt voor miljoenen Fransen op het platteland), en je door de hogere dieselprijs al gauw nòg een paar tientjes kwijt bent, dan wordt het destructieve effect van regeringsbeleid op de koopkracht wel erg voelbaar.

De regering heeft de accijnsverhoging van 2019 ingetrokken, maar dat is te weinig en te laat. Van de Fransen is 70 procent van mening dat het de regering niet kan schelen hoe de mensen leven.

In tegenstelling tot wat sommige Nederlandse denken, werken Fransen keihard. Dat wil zeggen: de Fransen die niet in overheidsdienst werken. Vooral uitzendwerkers komen er in Frankrijk bekaaid af: 20 minuten pauze per 5 uur buffelen in een fabriek, inclusief omkleden, dus effectief 10 minuten. Slecht passende werkkleding, wisselende diensten, blaffende managers, geen Nederlandse koffie- of theepauzes. En pensioenen of uitkeringen van 450 euro per maand zijn heel gewoon.

De Franse media hebben tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen van 2017 overweldigende steun aan Macron gegeven. Door goed getimede onthullingen over de conservatieve kandidaat Fillon hebben ze zelfs aantoonbaar bijgedragen aan de overwinning van Macron.

Momenteel berichten de Franse media tamelijk eenzijdig over de demonstraties van de ‘gele hesjes’. Dat leidt tot een ongenuanceerde en onvolledige beeldvorming, die door buitenlandse media wordt overgenomen. Daardoor zien de demonstranten, die door de meerderheid van de Franse bevolking gesteund worden, de media nu als een soort ‘ministerie van propaganda’. Afgelopen weekeinde werd een gebouw van BFM TV belegerd, omdat die zender de opstand afschildert als een provocatie van extreemlinkse en extreemrechtse herrieschoppers.

De opstand van de ‘gele hesjes’ lijkt op die van het Hongaarse volk in 2006 tegen het bewind van de toenmalige socialistische regering. Nadat bekend was geworden dat die het parlement had misleid, weigerde ze echter op te stappen.

Ook toen werd het gebouw van een prominente televisiezender bestormd. Ook toen doken er relschoppers op, van wie enkelen ”agents provocateurs” van de politie bleken te zijn. Die werden door de media en de regering eruit gelicht om de overgrote vreedzame meerderheid van de demonstranten te kunnen afschilderen als extremisten en relschoppers.

De Franse media berichten dat de demonstranten de politie aanvallen, terwijl de politie in een aantal gedocumenteerde gevallen zelf begint met gewelddadigheden. Zij doet dat door op eigen initiatief traangasgranaten af te vuren op een vreedzame demonstratie.

Net als in Boedapest drijft de politie de menigte niet uiteen, maar ze omsingelt haar, ramt demonstranten in elkaar of ‘vergast’ hen met traangasgranaten. Willekeurige demonstranten worden door groepen politieagenten afgerost. Soms wordt een ‘geel hesje’ dat gewoon op de stoep loopt, door de politie aangevallen en in elkaar geslagen. Het incident wordt dan gefilmd en op YouTube gezet. Er zijn talrijke van dit soort gedocumenteerde voorbeelden van politiegeweld. Die worden getoond door alternatieve media, maar niet op de landelijke televisiezenders.

Inschattingsfout

Er werden zaterdag 1400 arrestaties verricht. Bij een deel daarvan ging het om relschoppers, maar een groot deel betrof vreedzame demonstranten die willekeurig uit de menigte gepikt werden.

Dit weekeinde kwam de Franse regering, in plaats van de hand in eigen boezem te steken, met de claim dat buitenlandse inlichtingendiensten de ‘gele hesjes’ hadden opgestookt en werd de noodtoestand afgekondigd. Het lijkt erop dat de regering, met behulp van de regeringsgezinde media, een rechtvaardiging wil vinden voor de gewelddadige onderdrukking van de vreedzame beweging. Dit is een funeste inschattingsfout, die er alleen maar toe leidt dat het verzet toeneemt. De opstand van de Hongaren in 2006 leidde uiteindelijk tot de electorale vernietiging van de gevestigde politiek. En tot drie regeringstermijnen voor de nationaal-conservatieve premier Orbán.

Frankrijk staat aan de rand van een revolutie. Macron moet zijn harde aanpak van de ‘gele hesjes’ herzien, anders bereidt hij simpelweg de weg voor de verkiezingsoverwinning van politiek rivaal Le Pen.

De auteur is publicist en fellow van het Netherlands Center for Totalitarianism Studies.